Nima?

 

211. 8:14. E’tiroz, inkor, rad, chunki juda oddiy, sodda va mujmal. Shularni nimaga aytayapman, bu – ichimdagilarning nima qilayotganini oxiri tushunib yetganimga. Ichimdagilarning bari o’zlarining o’zim bilan bog’liq genetik aloqalarimizda o’zimdan ustunlik qilib, gen uchun birgina to’g’ri yo’l bo’lgan, boshqa “bo’qi”, yo’li ham bo’lmagan ichimdagi o’rgatishlari bu – urush qilib o’z hollariga qo’yishlikni majburlash. Mana shu topda oxirgi jumlam bo’lmag’ur chiqdi deya aytishayotgan ichimdagilar, o’zlaricha o’ylashayaptiki, men shu kimgadir osilgan ekanmanki, shu kimdir o’zimga o’z holiga qo’yishni bildirib darrov ko’tini tiradi. Gen ya’ni o’ylov bizlarning boshlang’ich instansiyamiz, holatimiz. Nuqtadan boshlangan bir tog’ri chiziqda yotuvchi qarama-qarshi tog’ri chiziqlarning plyusi o’sib boraverishi bilan to’xtab turgan minusini yanada ingichka qilib, to’g’ri chizig’ida o’z tomoniga qisib tortadi. Ba’zida mana shu minusi ham o’z yo’nalishida, plyusiga qarshi yuriyotganida plyusi tortishi bilan genlar aralashib, bir-biridan alohidalashishni istaydi. Shunday paytlarda mig’ombirlik bilan o’zimni aytib turishda birovlarga sotish yo’li bilan o’zining yolg’izligini, alohidaligini urush qilib ta’minlamoqchi bo’lishadi. Ichimdagi Iblis esa: “agar ular bittadan bo’lishsa, o’zim ham bittaman”, deyishimga qo’ymay o’ylovimni o’zining o’yloviga quyidan yopishtirib tuyg’ularni o’stirishi oqibatida yangi bir aloqalanishlarni, ichimdagilarning urushini genli deb hisoblashimni bilmagunimcha ya’ni bilishimga qo’ymay shundoqqina chiqayotgan bosimli, qo’tog’ini qo’ygan jazabalariga bo’ysundirib bekordan-bekor, bir xil narsa ya’ni shu aytib turganim bo’yicha olib yurmoqchi bo’ladi. Shuning uchun ichimdagilarning so’zlari, yo’l-yo’riqlari ya’ni o’rgatishlari o’zimniki bilan qanchalik raqobatlashuvchanligiga qarab turmasdan doimo o’zimnikini tanlashim kerak. Bu – o’zimning o’zimga kerakligim, hech kim birovni tuban, asosan yo’q qilaolmasligini va premitiv alohidalashuv hammaga teng qilib o’zimda ham berilganligini, borligini bildiradi. Bularning, ichimdagilarning mig’ombirliklari shunchalikki, ichimdan “aytganim befoyda, unaqasi-bunaqasi” deya har xil shamalar, aldamchi yo’llar qilishib boshimni qotirishadi, balki yaxshilikka yo’naltirishayaptimikin deb o’ylatib qo’yishadi, ammo turgan bitgani ko’tlik bilan o’zi o’rganib qolgan, bizlar yoshlarda esa hali yaxshi shakllanmangan alohidalikka shay urushini olib bormoqchi bo’ladi. Senga alohidalik kerak bo’lsa, menga ham shudir, bu urushning o’zi bitta ma’nosi bor – sen menga tegaolmaysan, men senga. Shu ma’no ham eng to’g’ri va xato bo’lishi mumkin emas. Bu – hisob-kitoblar, yo’li qolmagan, Dunyodan uzilgan va ko’zi qorong’ulashganlar bir tekislikdagi nuqtachalar bo’lib tarqalib yotishni xohlashadi. Har kimning borligini, Dunyoda nechta aholi soni bo’lsa barchasining mavjudligi boqiy bo’lib, shunday (to’qnashishni istamaydigan) ya’ni alohida nuqtachalarga xos hisobga olingan. Bu – barcha bo’lib o’tgan Dunyolar, yashab o’tgan o’zga Olamlardagi hayotlarimiz boshidan boshlanishi bilanoq, plyus tomonga minusdan hayot shakllari sifatida nuqtalar o’tib qolishi bilan ro’y bergan. Demak, shunday paytlari ya’ni tashqi va ichimdagi tabiiy nusxalarning o’zimning o’ylovimdan kelib chiqib, “menga suykalayaptimi, talpinayaptimi” deya ijirg’inab, itarib o’ylovimni ifodalashlari, so’ng ma’no va ongini sezdirishlari davrida o’zimga kuch topib, xayolimni jamlab men ham: “bore, senga men kerak bo’lmasam, menga ham sen kerak emassan” deya urushda ularniki bo’lib turgan barcha qanchadir asablarimni portlatib, shamollar tug’yoni bilan o’zimdan itarib, yitalab tashlashim kerak. Aslida uyimizda hamma o’zimning o’ylovimni o’zlariniki deb bilib harakat qilishadi, ishlashadi. Bu – ularning atrofimda borliklariga, paydo bo’lishlariga va “meni aytayapsan, o’ylayapsan, men senga shuni o’zim qaytib aytaman” deyishlariga xos. Bir tomondan chindan ham kimlarning oldida bo’lsam, shu ular hal qiladigan, qo’lidan keladigan va qamrovi yetadigan o’ylovlar miyamga yopishib oladi yoki erkin o’ylovimni, genimni bosib esankiratib, yo’q qilib turadi. Endi bir tomondan tushimni yozayotganga o’xshayman, agar ifodaviy eslab, talqin qilib borsam. Shuning asosiy sababi bu – hayotdagi seksim ya’ni haqiqatdan parallellikni ko’rib parallellikka suqib borishim, burg’alashim yoki qinimni kirgizganga o’xshashim tushim bilan o’ngimda shunday tarzdagi hayotiy “qo’tog’imni”, turgan olatimni ya’ni burg’ulash uskunali nazdimni bir xil qilib bitta ma’lumotlar, matritsa kovagi izidan borayotganimni bildiradi. Bitta matritsaning ya’ni parallellik tarzidagi ma’lumotlarning burg’ulangan chegarasi oralig’idagi barcha ishlar shu kovakning, teshikning umumiy ma’nosiga o’xshaydi. Umuman olganda ichimdagilarning yozayotgan yozuvlarim so’nggida, to’xtab yangisini xayolimga keltirguncha yordam ravishda beradigan izohlari, masalalari ya’ni Dunyoviy shakl topib bo’lgan tizimdagi ketma-ket, bir navbat bo’yicha vaziyatli o’rgatishlari keyingi misolimni, takroriy - xotirada qoldirish ishimni yozdirishi mumkin. Mana hozir yozuvimni to’g’irlash, orfografik tuzatish ishlari bilan mashg’ul bo’layotganimda (“-“cha qo’yganimda) ichimdan yana sadoga o’xshash ramz keldiki, nimani to’g’irlashimni bilganliklaridagi faqatgina aniqlik, baralla ovoz yetishmaganligining sababi bu – matritsadagi burg’ulash uskunam hajmi orasida bordi-qaytdi uzun-qisqa ishlar bo’lib, matritsaning aniq bir harflari, shriftlari yoki gliflari oldindan tanlanishi ko’rilgan, hisobga olingan bo’lib chiqqanda burg’ulash, teshish qo’toqli nazdimda ancha xato qilib kelganliklari ma’lum etildi. Burg’ulash, teshish qo’toqli nazdim hali ham televizorga ulangan fleshkaning ichidagi Matritsa 2 filmining boshlanishida burg’ulash uskunasining koinot bilan birga, masofani ichma-ich tiqib yasalishining devoriy soatga ulanib ketishida yaxshi tushuntirilgan, ko’rsatilgan. Endi, ekran orti audio-videolarni tomosha qilishimizda bizlar ikkita holatni o’tkazib turamiz. Biri bu – hoziroqqa bitta orqa ondan ergashayotgan esimizning Parallel Olam bilan bog’lanib tomosha qilishi, ikkinchisi hoziroqda davom etayotgan oddiy film, klip va reklama, informatsion dasturlar va h.k lar bo’lishi mumkin. Agar o’zim hayotim davomida ko’rib bo’lgan filmni (filmni deganda istalgan audio-videoni) eslab borib, aniqrog’i xotiramdan iqror bo’lib tomosha qilayotganligimni yodimda tutsam, haqiqat izidan borayotgan bo’lib chindan dam olishga, ora-orada parallellikka, esimdagi o’zgaruvchanlikka e’tibor berishimga ichimdagi urushqoqlar, asosan Farishta tomonidan ruxsat beriladi. Aks holda o’zlaricha darrov, bir paytda urushqoqlikka berilib: “yana tushunmayapsan” deya turishaveradilarki, parallellikka kirgizishmasa bo’lmaydi, tentiratib so’rattiraverishmasa bo’lmaydi. Esimda ya’ni bir on ilgarigi parallellikda ko’rib borayotgan filmlardan har qanday ichimdagi munosabat shaklini, o’ylovni so’rab olsam, qarasam yoki kuzatsam darrov audio-video va musiqada chiqarib beriladi. Agar audio ya’ni nutqlar Islom dini bersa, video ya’ni tasvirlar, o’tib borayotgan rasmlar (kadrlar) Nasroniylarniki sanaladi hamda musiqa bu – Budda dinidan. Demak, shuning uchun ham Dunyoda aslida bizniki, (oxirida, taqdirda) o’zbeklarniki bo’lgan Nasroniy dini film, strip tasvirlari hisoblanib birinchi din sanaladi. Ikkinchisi gaplardan iborat Islom va 3-din musiqa bo’lmish Budda. Agar hoziroq bilan yonma-yon esimda ro’y berayotgan o’zgaruvchan filmda musiqani ko’proq eshitib tursam, 3-qoloq Budda dinini tomosha qilib ishlatayapsan degan ma’noda ichimdagilar yana o’sha “tushunmaysan” degan bir xil yo’llariga qaytishadi. Ichimdagilarga kallamning ishlashi kerak, ular kallamni “yeb” borishadi men tomosha qilayotganimda. Demak, 3 ala din ham, ya’ni film tasvirlari, nutqalari va musiqasi o’zlaricha o’zgarib turaverib esimda baribir umumiy moslikda ma’no anglataveradilar. Parallellikning siri mana shunda, o’zining bo’lib o’tgan nisbiy muhitida ya’ni Dunyoviy Olamda bo’laklarni har qanday qorishtirib o’tmishi bo’yicha moslashtirib topib berishi mumkin. Masalan, o’ylovimga sodiq qolib parallellikdan, hoziroqqa ergashayotgan esimdan biron bir so’z chiqsin deylik (filmda “turatur” deyilsin xo’p; Iboshning hozir baqirishidan oldim), demak, shunga mos kino, film topilib aynan turatur so’zi bilan mos kelgan joyi qo’yiladi, shu filmning qolgani esa hozirgacha ko’rsatilib bo’lgan sifatida hisoblanadi. Agar film tasviriga e’tibor beraolsak, masalan birontasi uchib tepsa, “tepdi” degan so’z darhol topilib kelishi kerak, bu – mutloq boshqa audio materialni parallel bo’lakdan eshitib turishimizga qaramasdan. Musiqa esa ko’ngilni har doim o’zgarib aytib turishi mumkin, shu o’zgarishlarga tasvirlar bilan gaplar e’tiborimizga siqquncha birgalashib o’z-o’zidan moslashtirilishi mumkin. Musiqa haqida yozganim uchun ichimdagilarning damlari yana ichlariga yutilib ketdi. Negadir o’zimning oxirgi yozgan gapimga qarashadi xolos, aslidagi bo’lib kelayotgan umumiy ma’noga e’tibor berishmaydi. Oxirgi jumlani yozmasam, ma’no yakunlangan bo’lishi qiyinligini bilishmaydi. Kerakmi, kerak. (Yana urush, mana bu so’nggi jumlamdan keyin). Budda chindan ham alohida toshlarga sig’inishni bildirishini bildirayaptilar chamamda. Nima bo’lganda ham ichimdagilarni atayin ravishda qo’zg’atishni, boshqarishni yoki chiqarishni bilib olayapman shekilli. Budda dini 3-din bo’lib, shu 3 ala sonlarni orqamoqqa aylanib o’tib ko’tiga, bir hol nisbiylik ortiga ya’ni yopishib tushadi. Shunda hammasini bilganlar, bo’lib o’tgan ishlar yuzasidan ba’zi ichimdagi bilimdonlar o’zimni yana qanday qoralashni, nima bilan sinashni yoki qaysi sohada qiynashni o’ylab qolishadi. Demak, mana anglaganim bo’lsinki, o’zim aytib turgan – 3-sonning ko’tga tushishi, mutloq shu sonlarni tark etib, eng qisqa masofada haqiqatning o’zini ko’rsatishi ya’ni hojatda ko’tdan bo’qning tushishini eslatadi, bildiradi. O’zimning misolimda bu – ichimdagilar tomonidan gemorroyimning chiqib, shishib qolgan qismining holatini ko’zmunchog’imda bilintirilishi, silkitilishi bo’ladi. Endi, umuman olganda 4 raqamining ya’ni xayol-bilimning 2-turi bo’lib turgan esning o’zi, 2 raqamidan 2 ta vertikaliga va 1 ta gorizontaliga, kirilcha G (“Г”) harfini eslatib turibdi. Bu – 1-2 hamda 3-o’rinni 3-o’rinda ajratuvchi ravishda ko’rib, harakatlanib (eshitib) va tushunib (tinglab, pishib yoki po’kkak bo’m-bo’sh bo’lib) turgan filmlarimni yo’qlashuvga tortib turadi. Shuning uchun parallellikni sezsamda bir on orqadan kelayotgan esimni hoziroqdagi o’zimning isbotim bilan qo’shib dalilini keltiraolmayman. Ammo aniq qilib, ishontirib aytaolamanki, kimga bo’lsa ham birgalikdagi tomosha qilayotgan filmimizni bashorat qilganga xos tushuntirib berib o’tirishim mumkin. Ammo insonlar shuni tushunishmay, oddiy bitta filmning o’zi bo’layotganligi bilan davom etsalar, klounlar ya’ni tabiiy nusxalar esimni ko’rishga majburliklari bois chindan ham ishonib turishaveradilar. Nima bo’lganda ham filmlar tasavvurdagi baland-past (tashqi-ichki) ovoz bilan chiqargan gaplarimni tasvirlab, so’zlab va oxir-oqibat musiqqiy eshittirishda chiqarib berishadi. Nasroniy dini vakillari bo’lganimiz uchun avvalambor tasavvur aralashayaptiki, so’ng hozir Islom tarafida bo’lganimiz uchun ilojsiz gaplar gapirib bashoratga, karomatga bel bog’laganimizda tasavvur ya’ni Nasroniy dinimizga kerak bo’lgan Islom dini, gaplar bilan bashorat o’z ifodasini topganini bilishimiz mumkin. Endi, demak, o’zimni uraolish bilan qo’rqizgan bu – yangi yosh avlod vakillarining siri bo’lib, hayotning kam ulushida televizorga xos ravishda esimizdagi parallellikdan bolalar kelib urishlari, aniqrog’i kattalarining genetik sig’tirmovchiliklari, urushqoqliklarini jo’natishlari mumkin. Shuning uchun ham ong osti xayolimda bu bo’lganki, chaqaloqlikdan katta bo’lib kelayotgan bolalarni o’zimning ortiqcha erkaklik kuchim bilan bosib qo’ymagay, tasodifan o’ldirib yubormagay derdimki, zero aslida davlat va onasi qo’rig’ida bo’lgan bolalar tashqaridan bir begonani telba qilib olib kelib o’zimni urdiradiganga o’xshashardi. Umuman olganda ichimdagilar bolalarning shalosd ini ya’ni tartibbuzarligini, narsalarni bulg’ashini oqlab chiqishadiki, shundoqqina yonimda, qo’limda ushlab turganimda shu ishga yo’l qo’yib berishadi, zero barchasi parallel esda bo’lib o’tadi. Shu parallel es chindan ham yodda, xotirada qolib ketsa ham, aslida chinakam haqiqatga hech qanday ta’siri yo’q deyiladi chamamda. O’zim shunchalarini, filmlarni va qisman hayotni yozib parallellik butkul esimdaligini kafolatini beraman. Bolalar bulg’agan ishlarini parallellikdan hech narsa bo’lmaganga o’xshab, toza chiqishiga kafolat berishadi. Endi, mana hozir tugatib d larni d lar bilan almashtirganimda 387 soni chiqdi, shunga ichimdagilar darrov urg’u berishganini payqadim. Bu – sezgilarim hisoblayolmaydigan kelajak, kelayotgan voqealarning hayotda parallellik, dasturiy bosim bilan paydo bo’lishini bildiradi.