Nega men xay

 

214. Demak, o’zimning aytmoqchiligim bitta bukun. Asosiy ravishda bu – tanamning qimirlashlari oddiy dir-dirlash yoki qat’iy tanlovni bildiradigan qiyinchilik chegarali to’satdan qayishishli yoki siljishli emas, balki uzun-uzun harakatlarga o’xshab his etilishi kerakligi bo’ladimi, ha. Mana shuni jonni, hisni va naf-foydani hamda nisbiylikni sezaolish degan bo’lardim. Orada, uzun his etilgan harakatlar ostida qolib ketgan barcha yarimtalay qimirlashlarning sezilishi go’yoki rezinka kauchukka o’xshash bo’q fizikasining yarim shar qavariqligidan ostki diamterdagi botiq qandaydir bo’rtib tatalagan tekisligiga prujinasimon qaltiroq, g’ashni keltirib sirpanuvchan ko’rinishda, tortilishiga o’xshash bosilishini hisobga oladi. O’zim Zapis bo’lib borishga shayligimni bildirganimda foyda orttirishni o’zimga ta’minlayotganimda harakatlarimni uzunlashtirishli, vazifaviylashtirovli qilaveramanmi, haki, jon tomonidagi asl mag’lub qoloqlar esa borliqdan aylanib ichimga kirib olishib tanamning shu harakatlarini, xatti-tuzulmasini orqaga tortishli bunga o’xshash rezinka-kouchukli qimirlashlar bilan yanada ich-ichimga kiritib siyqasini chiqaraverishmoqdaliklari ma’lum va mashhur xo’sh. Ikki holat ham oddiygina his etishga moyil xolos, salqin bir dam olishga xosdalanishli baholanadi. Zero aslida hamma fizikaviy harakatlar ham qimirlashlar ham o’z holicha, hech Zapisidagidan farqli bo’lmay chiqishi hisobga kiritiladimi, ha. Iblis qiz asosan harakatlarimni ichimga qisib, yanada kichik tebranishli qimirlashga aylantirib ich-etimdagi tuyg’ulargacha, undan ham o’tib o’ylovimdan turib o’ng yuzimning ortidan bashara qarashini bildirib olib keladiki, shu basharda qandaydir bir Iblisona kulgusi bir tariflab bo’lmaydigan qichig’mollikni ifodasiga xos hasadxo’rlikning eng yomon ko’rinishigacha borib qolganligi ma’lum va mashhur xo’sh. Iblis qizning xatosi bu – shu qiliqlarini o’zi, tanlov ya’ni Zapis emas deb hisobga olishi aslida. Zero bu – o’zimni boshqalardan ko’ra boshqa sifatida bor deb bilaman, degan isbotli qizg’onishi, raqobatli tushunchasi sifatida qaralishi kerak deb hisoblab o’zimga tushuntirayotganga o’xshaydi. Ha, o’zimga shu qilig’i yomon tegadi, chunki u haqiqatan ham Zapisni aynan zarari yoki ziyonli hissiyoti bilan o’rab “o’zim borman”, deyishiga ishonib yoki his etuvchanlikli qilmoqdaligi bo’layaptiki asti qo’yaqoling. Mazaxlarini-ku asti qo’yaqolingki, chek-chegarasi yo’qki, ichimga o’zimning tanimni o’ziniki qilib kirishi ham yetmagan bo’lsa kerak, tanam bo’ylab o’zini o’zimga o’lda-jo’lda, farqlashli ikkimizning borligimizdan shama yasab bitta tanada “o’zim alohida sendan foyda chiqarayapman” deya masxara qiladi, ich-etimga surtanib yuzimni go’yoki o’zining munosabati tomonidan, o’zgacha qo’l barmoqlari bilan qichitadi. Bir ham tuturug’i yo’q bu Iblisningki asti qo’yavering. Qayerda bo’lmasin, “men bor, men yo’q” degan o’yinida bema’ni yutuqli ajratilgan, qolganlarning mehnatidan kelgan foydadan olib muttahamlikka yo’l qo’ymoqchi bo’lib turgan ham shu Iblis insofsizligi uchun hamki xo’sh bo’pti. Dunyoning o’zi Iblisning o’zini jahonga mutloq noloyiq, mosmasligini bildirib, yashashni uddalayolmasligi va oqlayolmasligi sababli o’zining eng ostki nuqtasiga, joylashuviga joylab qo’yganki va “shuni bilsinki, dunyoning barcha jarayonlari va hayot oqimi ochiq-oydin tarqab, kengliklarga yoyilib ketganligini” deya belgilatib qo’ymoqda hamki asti qo’yaqoling. Shu sababli Iblis ichimizdan qaysi tomonga burilmasin yoki qarab boqmasin barchasida o’zining bizlarga o’rgatuvchi dunyo berayotgan bilimga yondashtirilishi bilan birga borishi oqibatida bizga ya’ni egalariga yo’l ko’rsatishga majbur bo’lib, o’zini oppog’oyga o’xshash ta’minlagan sifatida bizning uning yomonlashimizga dunyo o’zining yaxshilik, ochilish qatlami bilan to’g’anoqlik qilayotganidan doimo Iblis foydalanavergani bo’lmoqdaligi shu bu. Iblis degani shu deyishdi ichimdagilar darrovki, haqiqatan ham taftish qilib tahlillasam Iblis degan so’z “ib ya’ni ichiga kiruvchan hayronlikka xos lisa yoki tulki bo’lib ichkariga tortishli qochish, aldamchilik qilish bilan shug’ullanish” sanaladi. Boya aytib yozib o’tidmu, hammasiga javobi bor, bittaga istalgan qarashga ichingizda to’g’ri xulosani, aniq munosabatli yoki yondashuvli javobni chiqarib qo’yadiki, hozirgina oxirgi jumlamga “bunga sanda qo’tog’ing bor meni qiladigan” deb yuborib o’zini orqaga tortaverishda baribir qandaydir oldinga harakatlangan ziyonini, urushini bildirdi. Shunday qilib u orqaga qochishi, qolib ketishi ta’minlangan, ammo iloji boricha oldinga bir nimasini chiqarib bilib, suqib urib olishidan so’ng keladigan kayfdan shuning foydasini bilib yotaveradi. Ha, ur-qoch degani shundan chiqqan shekilliki xo’sh bo’pti. Iblisga dunyoning ochilganligi va keng tarannum qilib yoyilganli, aniqrog’i barcha noz-nematlar va yaratiluvchanliklar inson zotining o’zining sir-asroridan yoki ichki kechinmalariyu, mavjud-bor tuyg’uli turkum tarkiblaridan va tanasining hujayraviy tolalaridan olinib bitkazilganligi hamda shularning barchasi boz ustiga Zapisda yashashga molik etilganligi bildirilgan bo’lsada, Iblis boshqalarga nisbatan bor-yo’qli, tanlovli yoki ixtiyorga xos o’yinlarni sinab turguvchi haqiqiy Iblis qiyofasidandur hamki xo’sh mayli. Iblis Odam alayhissalom bilan bellashganida bir narsani tushunmaganki, odamlar ko’pchilik insonlarning Zapisli hayotlarini qarta tuzilmasiga o’xshash ketma-ket qo’yib, ularda o’tib ishtirokli bo’lib turuvchi yagona o’z Zapisidan iborat sanalgan. Shuni Iblis noma’lum tanlov ostidagi rashk, hasad qilishga molik deb odam bilan o’ynashib kelaverganligi ma’lum va mashhurki xo’sh bo’pti. Aslida o’zimning harakatlarimu qimirlashlarim butun ko’pchilik yoki Buxoroliklarning tanalaridagi qimirlashlarni jamlovchi, o’rniga teng qo’yiluvchi bo’lib ko’ringanligini unutmangiz xo’sh. Agar o’zim hozir joyimda yotib oyog’imni qandaydir bir noma’lum tarzdagiga o’xshash bukilgan, burilgan holda cho’zayotgan bo’lsam, shu qimirlash holatimning barchasi butun viloyatim, Gvardiyamdagi insonlarning oyoqlarining o’zlari uchun oddiy tushunarli, chizmaviy yoki madaniyatli shaklga xos qo’yishlariga ega. Birgina oyog’imda boshqalarning shunday har xil holatli madaniy ravishdagi shakl-shamoyillari berilganligini bilsangiz bo’pti xo’sh. Umuman butun tana a’zolarim uchun shu, boshqalar bilan oddiy bir burilishli bukilish joylashuviga xos mutanosiblik o’rinliki xo’sh bo’pti. Shu holatlar jamlanmasini ko’pchilik, ichimdagilar o’zimga tanlov deb bildirgan bo’lsalar kerak, ammo Zapislar oralab qarasalar hamki hamda o’zimning yagona zapisimga ko’p ham ruju bermasalar tanlovli hayotimga xos savol-javob yo’nalishlarini, ishlashlarini bilib olishlarining uddasidan chiqishgan bo’lardi. Zero eng katta mukkasidan ketib taqovchi, doimo o’zini Shohidsifat bildiruvchi gumrohlik sirila Farishta ahmoq, faqatgina yagona Zapisimga tikilib turaverib qimirlashlarimni Zapis deb qo’yaturgani-qo’yaturgan hamki xo’sh mayli. Qimirlashlarim vazifaviymasligini, bir tuzilmaviymasligini yoki turlimasligini bilib yurgan ham o’zim, yoshligimdan beri adashib tanlov deya oddiygina Zapisdan tashqaridagi istalgan borlik, yer sirti bo’yicha ishlarni qilib bilguvchi deb sanaganman. Aslida Yer ham boshqa biror narsa ham Zapisdan tashqaridagi, ko’ndalang kengliklardagi borliqlarda ham, dunyoda ham uchramasligini bilingizki, “o’zi bor yoki mavjud” degan gapning o’zi mutloq xato hamki xo’sh mayli. Barchasi tasavvur gulshani, jonga taqab turguvchi bir muallaqlikki, shunga tegishli ravishdagi qisilish, (jasadli) chegaralarni o’zi bilan moslashtirishga hattoki erishaolmaslik bobida tana bo’yicha yasaboq tegib yurish hisoblanganligini hech ham unutmangiz xo’sh. Demak, Matritsa 4 da Neoning yo’ldoshidan o’ziga savol berilganga o’xshatib “taqdir bormi yoki tanlovmi” degan gapga qaytsak ham bo’lgani shudurki, aslida yagona zapisdan ham chetga chiqib bo’lmaydi, do’stlar yoki Gvardiyga atalib odamning yoki insonlarning o’zlariga oro berish yo’lidagi, bir-birovlarining tanlari ustida qo’yilavorishli foydali tanlov degan jihatlaridan ham tashqariga yurib bo’lmas asloki, mutloq ravishda ko’rib va bag’ishlangan joylashuvlaringizni to’ldirishga imkoningiz yo’qligi ma’lum va mashhurligi shuni bildirsinki, demak, faqatgina taqdir iskanjasidagi inson va odam zoti mavjud sanaladimi, ha mayli. Biz ko’rib boqib turgan atrof-borliq bo’ylab keng chegaralar yoki to’lishgan muhitdagi borliklar aslida butun dunyoviy chiziqli taqdirga xos insonlarning va odamlashuvdagilarning yo’llarining aks-karomatidangina iborat sanalurligini bilingiz xo’sh. Ha, hoziroqning o’tishi Farishtamiz tomonlaridan qanday qilib Zapis deya baholanganligi rostligi ma’lum va mashhurki, shu bu – bizlarning tanamizning hoziroq bo’ylab bitta yagona yo’nalishli o’z shakl-shamoyil doirasiga xosdalanib egallagan holdagi havo bo’yicha ham yo’nalishlarni, kelajak bahosidagi Zapisli yakkagina trayektoriyani bosib o’tish sanaladimi, ha mayli.