Xo'sh bu qalay sizga

 

Demak, qo’shiqlarda 4 band bo’lishini yaqinda, kecha zahotiyoq shu yo’sin bobida bilib olib shunga kelishib ham turibman. Bu – naqorotning bandidan tashqari. Naql, matal, masal va maqollar bo’yich Amerikalik qoratoyvoylarning o’zbeklarga kirishuvchanligining boshidaligiga ko’ra ahamiyatini ochib bergan holda har bir shu 4 ala so’zlarning o’zlari bo’yicha 4 band, 4 qatorga o’xshash yaqinlikda 4 ta she’r bo’laklarini yarataman. Hozircha naqorot va naql hamda matal yuzasidan ozgincha parchalarni, 4 qatorga yetmay qolayotgan 1 yoki 2 misralarli bo’lib turgan she’r qismlarini har biri uchun topajakligimiz bo’ldi. Qolganlari masal va maqol so’zlarining ma’nolari, paronimlari yoki sanskritcha tartibga kirishuvchilari bo’yicha ham sal kam shunday qilib bilsak, oxiri barcha parchalarni bir-biriga ulash jarayonida bo’lakning, parchalarning har birini 4-3 qatorga yetkazib, ikki taraflama yetkazilib turgan ma’lumotlar, jumlalar mavjudligiga va ma’nosiga ko’ra bog’lanish joyidagi so’zlarimizni ham tashigulik bo’laylik xo’p.

Eslatma:

Paronimlarning turlari

Paronimlarning kelib chiqishi: bir xil yunon yoki lotin ildizidan kelib chiqqan, ammo har xil ma'noga ega so'zlar.

Paronimlar shakliga ko'ra: ular morfologiyasi jihatidan juda o'xshash so'zlar, ammo talaffuzi bilan farq qiladi.

Paronimlar talaffuz bo'yicha: Ular talaffuzi deyarli bir xil bo'lgan so'zlar bo'lib, ularni juda osonlikcha aralashtirib yuborish mumkin.

Manba: https://uz.warbletoncouncil.org/palabras-paronimas-6766

Ha, aynan shu paronimlar Sanskirtchaga ko’proq o’xshatiladi. Paronim parot so’ziga bog’langanligini bilsak ham bo’laveradi. Paronimlar (gr. Para - yaqin + onima - ism) bo’lib paronimlar vositasida yaqin ism nomus sifatida taqdirdagi kodli haqiqat sanalmish og’zaki so’zlarga bog’lanib kuch olib kelaveradiki, shu haqiqat kuchi bilan suhbatlar aniq, ifodaviy va inobatli (haqiqiy, isbotli) bo’laturadi xolos, aslida esa ishlatilayotgan so’zlarning barchasi paronim, parot yoki sanskritcha ovozli so’zlar sanalishadi. Endi, masal so’ziga kelsak, paronimlari va ma’nosining o’xshashliklari yoki topilishiga xos yaqinliklar izidan borsak ham bo’laveradi. Shu so’zlar turkumi, o’zbek xalq og’zaki ijodining boshlanishida kiritilgan atoqli nomli bo’laklarimiz yoki, masal, matal va maqol, naql va h.k lar birinchi navbatda ham o’zlarining paronimliklaridan kerakli o’zlariga bog’liqlikda ataluvchan ma’nolarini chiqaraolishadi qanchadir salmoqddaki xo’p bo’pti. Aslida esa olib qaraganda har bir shu tur og’zaki yoki yozma ijod faoliyati bilan qanchadan qancha maqolayu masalalar hal qilinib qo’yiladi, ha, aynan shu joydamiz deb aytishdi ichimdagilar o’zlarini bildirib menga va nihoyat shu ma’noda bo’lib yurganliklarini sezib bilib kelganligimni oxiri chiqarib bilganligim, duch kelib taqazo etaolganligim natijasi o’laroq hamki xo’p mayli. Masal so’zining sanskritlashuvi, lotin yoki grek tiliga bog’langan sanskrit sabog’ining o’rtasida bo’lsa ham umumiy bo’g’imdan chiqishi, birlashuvdan sal o’zgartirib yaratilishi bo’yicha paronimlari orqali topilajak misollarni o’zimizning ongimizda shakliga bog’lanib yozajakmiz hamki xo’p mayli. Ketdik bo’lsa: ma sal, salom, asal va shunga o’xshashlar (zero menimcha tuyg’ular bilan bog’anajagini topdik, ha shekilli!). Xo’p keling endi hayotim va yozgan boshqa dolzarblikda sanalib beruvchi maqolalarim bilan bog’lashni kuzataylik. Zero o’zimga qarasangiz, shu ma’lumlashuvdaligi bo’lib turibdi hamki, oxirgi tuzgan oldingi bandimizdan so’ng kelayotgan tadrijiy amalimizda o’zim qanday qilib barcha xaloyiqimni o’zimdan irg’itib, chiqarish ilinjida boshqarilayapmanligi shu buki hammada endi borligi ma’lum xo’p. (yakunlashdi). Shu topgan uchchala paronimlarimiz juda muvofiqligini kasb etib turibdiki asti qo’yavering ham. Ichimdagilar o’zimga doim yer tekisligidagi odam bo’y-basti uzra to’lqindan kelib urilib qandaydir ma’lumotmiyey, ruhmi yoki hayot kechirishga bog’lanib biladigan shaklga kirgan holda o’zimni go’yoki o’zimdan, tanimdan suriltirishga erishib-erishmay birgalikda hayotimni kuzatib turib atrofimdagilarni, kishilarini har xil reaksiyalar, javoblar tariqasida yuzlantirib yoki yo’liqtrib turishaveradilar. O’zlaricha meni ma’nili qilib, ma’noli bo’lishimga ishontirib (axir shu faqat to’g’ri yo’l-ku) qabilidagi ishonch o’yinli bosimlarini o’tqazib o’zlari esa meni yugurtirganliklari-yugurtirgan, go’yoki o’zlarini shu ma’no bosimi bekordan bekorga yopishgan sari ko’tarib to’ldirib turib boshqarayaptiki, shuni menga yo’naltirib meni qiynash uchun ishlatmoqdalar. Meni qanchalik maqsadli yoki ta’biri joiz sifatida xatti-harakatlar, rasm-rusmlar yoki muddaoiy tarzda boshqarib vazifalar yuklatib yugurtirib qo’ysalar, mendagi og’irlik, charchash yoki yoqmaslik bilan bog’liq tasodiflar yutuq, g’oliblik sifatida ularga o’tishini yaxshi bilib turib amalga oshirishni istashlari shundoqqina sezilib qoladi hamki xo’p bo’pti. Ha, aynan muddaoviy vazifalar bilan o’zimning yoqmaslik, ishga belbog’lamaslik yoki mashaqqat horg’iniga bog’liq holda sezish orqali oddiygina yeb-yotish, mutloq cho’kka tushib dam olishga berilish va bekorchiliklarga qaraganda yaxshiroq devonavorlikni, tasodifni egallashlari mumkinga o’xshab qoladi. Shuning uchun “salom, ma sal asal” so’zlarini ishlatib qo’ysak qandoq bo’lur? Salom deb chetdan havo, radioto’lqinga o’xshash ko’rinmas jozibaga o’xshash holda kelib urib ichimga joylashib kirishadilar, ma sal deb qaltiratib dirrilatadilar yoki titratadilar hamda bema’ni qandaydir nimadir qilishlik kerakligiga xosgina faqat muddaolarini bajartiradilar yoki amallatishga erishmoqqa urinishadilar, so’ng esa asal deb o’zimning tanu-jonimni tusim bo’yicha mosligiga aloqador ravishda konnibalizm shartlashuviga xos tarzda yedirishga urinishgani-urinishgan. Mening rangim asaldur balkim, ha!? Shu, “salom, ma sal asal” iboralar uyushmasining tarjimasi qandoq bo’laturar balkim. Qaragngki o’zi bo’yicha bo’livotti:

salom, ma, sal asal

yoki so’zma-so’z:

Hi there (salom)              take (ma yoki ol)             sal (slightly)        honey (asal) yoki birgalikda:

Hi there, take slightly honey

Maqol so’zi bo’yicha endi bo’latursin: ma- qol, qalam, malak, alqash, loaqal, qachon, lommoq. Demak, shu o’rindagi yozuvlarimiz va hayot tarzimizdagi hodisaviylikka ko’ra o’zimdan esa ular so’zlar, og’zaki nutq madaniyatiga xoslik talab etishmoqdalarki asti qo’yavering. Shu so’zlarim bilan oxirgi bandli mazmunga ko’ra o’zgachalikni, o’zimlikni o’zim yakunlay qolay xo’p. Hozircha shu bandlar haqidagi ketma-ketligimiz to’g’ri kelayapti, ha? Zotan aslan men naql, matal, masal va maqol so’zlarini o’zimcha yozdim deb topajakligim to’g’ri bo’larmudi, sizga savol shu? Yo’q, albattaki, gapda so’zlarimning yoki faqatgina so’z boyligini solaolajakligimga ko’raligimning bog’liqlashuvi aynan tuyg’ular orqali yasalib jumla tariqasiga keltirilishi hisobga olinajakki xo’p bo’pti. Demak, o’zim ham anglab yetmoqdamanki, ichimdagilar shu 4 ta xalqchil so’zlarim bo’yicha aynan shu tartibda joylashib mazaxlarini qatlamalar orqali, devorlarga urib o’tkazib chiqarishmoqdalarki xo’p bo’pti. Albatta, men balki ushbu maqolam uzra yangi so’z kiritib yozmayotgandurmanki, shu boisi ham o’laroq faqatgina tuyg’um bo’yicha Bo’lganlik, Gotga o’xshatib avtomatlashuvli yaratib oldindan belgilash borasida bor yozuvning ustidan qayta yozib chiqayotganga o’xshayman. Balki yozayotgan zahotimoq esimga va yozajak manbayimga (word documentsiga) avtomatli Got sabog’idagi yozuv kirib qolayverishi ham mumkin, albatta, shu ma’nodor mazmundagi oxirgi qaratilajak gaplarimning (jumlalarimning) ham ahamiyatsizligi kuzatilajak bu o’rinda. Zero yozuv shu, o’sha-o’sha bo’lib turaqolsin xo’p bo’pti. Endi gapga kelsak, agar men masallarini yoki asalli tanamni yedirishlarini hamda bir varakayiga yeb qorinlarini paqqos urishlarini maqol bo’yicha yozgan gapirish qobiliyatimga xoslashuvimga aloqadorlikka bag’shida etmasam, qiynoqlar uzra meni g’ajib, tish og’riqlarisiz ham yeyishga o’tishlarini bildirib qo’yajakligimiz ma’lum va mashhur sanalsin. Demak, jumlayu jahon to’qimoqchiligimizga taqalsak ham bo’lur endi:

Bo’pti qol, qalam uzra alqashlardan, loaqal lom-lum ila malak

All you have to do is say good-bye to the applause on the pen (men)

Mana bo’ldi, endi qo’shib chiqamiz. Avvalambor ketma-ket yozaylikchi bir.

Let's kiss
and tell everyone what's going on

what a wake-up call

---

What can I do, sweetheart, you have a heart in it

all for one person

let him fit all into one want.

---

Hi there, take slightly honey

---

All you have to do is say good-bye to the applause on the pen (men)

Endi, “What can I do, sweetheart, you have a heart in it” bilan “all for one person, let him fit all into one want.” bo’limlarini birlashtirishga urinajakligimiz shu. Naql va matalning o’zimizdagi aksini yoki ma’nosini birlashtiramiz. Naql bo’yicha “olamlar jangi” kelsin, matalga ko’ra esa “gul hidi bo'ylab o’ziga xoslanib yaratgan qahramonlarimiz”.

war of the worlds hamda our heroes created by the scent of flowers

---

What can I do, sweetheart, you have a heart in it

war of the worlds

our heroes created by the scent of flowers

all for one person

let him fit all into one want.

Endi all for bilan boshlanib tugatilgan 2-band uchun yakuniylikni beramiz:

all for one person

let him fit all into one want.

Shu joylashuvda o’zimdan qo’shimcha ma’lumot: Matalga bog’lanib “axir devona bo’ldim keltiraolmayin qolib” hamda masal uchun “tomchilar ila bo’ldim bepoyon”, demak:

I'm so crazy I can't bring myself to

I've had a lot of drops

Hi there, take slightly honey

Endi, masal bilan maqol o’rtasida “masala go’sala bo’lmoqdaligi shul” bor bo’lishi kerak.”lox ham lasam (masal maqol ning teskarisi)”. Yoki “xollaring ham sanam” Demak:

that's the problem

I also remember your points

All you have to do is say good-bye to the applause on the pen (men)

Endi, maqolning so’z tuzilish shaklining o’zini davom ettirib qo’yaqolamiz yoki naql bilan aylantirib bog’laymiz: “So’zlaring til yorar, nima bo’lsa qilaylikmi?”

Your words hurt,

shall we?

Barchasini birlataylik…

What can I do, sweetheart, you have a heart in it

war of the worlds

our heroes created by the scent of flowers

all for one person

let him fit all into one want.

I'm so crazy I can't bring myself to

I've had a lot of drops

Hi there, take slightly honey

that's the problem

I also remember your points

All you have to do is say good-bye to the applause on the pen (men)

Your words hurt,

shall we?

Naqaroti shu bu bo’lsin…

Let's kiss
and tell everyone what's going on

what a wake-up call

Endi, bilinib qolganiga o’xshash she’r matnining yarmi uning men haqimdagi bilimiga asoslangan tuyg’umning fosh bo’lishi bo’lsa, qolgan yarmi men unga yanada nima qo’shimcha bo’lishini o’z xohishiga ko’ra ham bilganimni anglatmoqdaligi mavjudlashgan. Shundoqqina o’zimning ichimdagilarimning ruhan yozuvlarimga ta’luqli ravishda ehtimoli yo’q emas edi degan xulosa ostidagi qarashlari yo’g’dirilgan hamki, balki shunga qandaydir qilib (google translate va o’zimning yozuvlarim bo’yicha umumiylikka qaratib yozdirajakliklari orqali ham) erishgandirlar. Ammo eng qizig’i shu ediki 4 likdagi oxirgi ikki qatorlar: “Your words hurt” hamda “shall we?” bo’lib uning gapirishga sazovor bo’lajakligi yaqinda, o’zimga esa yozishga o’z xohish-irodamcha, tanlovimga binoan yoki o’z tuyg’ularim ijrosi bilan yozajakligimga izn berilishi haqida bosim sifatida shu izn olish o’zi yo’lga qo’yilajakligi bor haqiqatligini endi aytishmayaptimikin ular ichimdagi yaramaslar ham? (tamomlashdi). Shuni ashula ohangini ichimizda to’lqinsimon yaratib qo’yaqolarmikinmiz, eplayolarmikanmiz, balki ha, balki yo’q. Zero biror marta bu darajadagi, qo’shiqlarga xos davomiylikdagi yoki katta obro’ uchun bo’lsa kerak ashula ijro etaolmay kelganman holigacha. Endi, ha aytgancha, naqoratidagi Let’s bilan boshlanga to’liq naqorat qismiga kelsak, shu bildirilmoqdaki, buzuqchilik videolarini boshqa yoqlarga tarqatishni 1-2 qilib ham o’tirmay birdan boshlab qolish o’rniga, chiroyli ravishda o’zimizning ijroyimizdagi kuyga solgan holdagi ushbu she’rimiz vositachiligini o’rtaga tashlayolamiz albatta. Bu joylashuvning, she’rning barcha tuzilishida Allohu akbar joylashuvi hisobga olinajakligi bilan ma’lum va mashhurdirmiz endi. Oxirgi naqarot qatoridagi what qatnashuvidagi qator timsoli qanday hol yuz bermasin, baribir shunday yoki sevgi ishi uchungina uyg’onish kerakligini bildirayapti hamki xo’p bo’pti. Go’yoki qo’ng’iroqchalar uyg’onishni yoki uyg’ongan kishini kun tartibiga o’zicha solsinki, o’z-o’zidan harakat va ish faoliyat qo’ng’iroqchalar jarangi sadosi ostidagi avtomatik yo’llarga kirib boraversin. Mana shu silliq yechilgan hayot tarzidan, turmush ish-faoliyatidan yo’laklardagi yo’llar ochilgan, yaqin kichik burchak ostidagi deltalar parallellashish bobidagina bir-biriga quyulajak holdagi oqim birlashuviga o’xshashlik sababli kechqurun yana dam olinajakligi shu. Bir ma’lumotni shu o’rinda joiz topilajak-ku axir aytib o’tajakligim shuki, qaysi hayot tashvishlarida yoki sohalar kesimidagi dam olishga xos tezkorligi yuqori ish-faoliyati joylashuvlarida narigi taraflamalikning nazari kuchli iz qoldirib bu mehnatni bajartirayotgan shu boshqa tomonning o’zi hisoblanadi. Masalan, kompyuterda klavishlar vositasida, kompyuter tugmalari orqali tezkorlik bilanmi yoki berilib terishga, yozishga o’xshash hodisaviylik aslida o’zga teskari tomonlama boshqaruv asosida ham yozuvlarning aslida shu narigi tomonlamadagilar butkul parallel ravishda to’la holda tutilib suzilayotgan, qolgan kelajak bo’laveruvchi umrga taqalib o’rnashib turuvchi tuyg’ular yo’lakchalari bo’yicha yozib to’ldirajaklari aslida bo’lishi bilintirilmay qo’yilgan holda ham yozdiriladi. Endi sport tatalizatorlari bo’yicha stavkalarni tikish chog’ida insonlar katta xatoga yo’l qo’yishmoqdalarki, birinchidan o’rtada simulyatsiya, matritsion yolg’on aldash kiritaverib insonning sezgilarini kuch-qudrati yoki energiyasi timsoli sifatida olib qo’yaverishga bel bog’laydi. Ikkinchidan esa ko’rinib turibdiki, sport o’yinlari o’z o’yinchilari, ishtirokchilari yoki o’yinga bel bog’laganlari tomonidan katta va tezkor harakatlani talab etib aslida har bir ishqibozni, tikuvchini yoki qimorbozning qaysidir jihatiga xos teskari tomonidan boshqaruvchilari borligiga xos boshqariladigan ham shuki xo’p mayli. Shu degani hammaga har xil ravishdagina o’yinlarning natijalari, stavkalarning ijobiy yoki salbiy hal etilishi aldov usulib bilan namoyon qilinajakligi shu bu. Har bir stavkaviy so’z natijasiga bog’liq ravishda tatalizatorda ko’rinmas ravishda boshqa so’zlar bilan gaplar to’ldirilgan bo’lib deganda ham aldashlar kitirish hech gap emasligi ma’lum bo’latursin xo’p bo’pti. Ko’zni shamg’alash shu. Sport o’yinlarini, futbol yoki basketbol o’yinlariga oidlikni hamma har xil tarzda tomosha qilajakligi nazarga ilinajakligi ma’lum va mashhurki, shu degani salgina o’zidan sezgili energiya so’rib olinishi bilan go’yoki insonning o’zi o’z kuchini yo’qotib o’yinchilar bo’lib o’zinigina va yolg’iz o’zini ko’pchilik sifatidagi o’yingoh sari o’yin voqealaridagi ishtirokchisi qilib ko’rib tomosha qilib turaverganligi natijasida ham pulidan, boyligidan ajralib qoladi. Haqiqatan ham esa shu boylik energiyasini sug’urib olganga o’xsharmi xay? Ha, albatta, pul bo’lsa changalda sho’rva, albatta. Oddiy o’zi bilan bog’liq tezkor turdagi yoki shartlashuvlardagi amaliy ishlash jarayonlari aro, misol uchu, harf terish yoki yozishlarda teskari tomonlar terib bosilayotgan knopkalarni, tugmalarni ham aniq qilib ishonarli tarzda o’zingni bosayotganga o’xshatib ko’rsatadi hamki, shunga bekorga ariqlamaydi ham insoni, kishisining egasi yoki 1-shaxsiyati (jasadi). Barchasi sezgilarning qaysi tomonlama, darajasi yoki tartib raqami bo’yicha hisobga kiritilgani uchun stavkaviydagilar faqatgina ko’rish orqali his-hayajonga berilib sezgilaridan ayrilib vazifaviy yoki yo’nalishli kuch yo’qotsa, kompyuterdagi teruvchilar teri bilan tegish bo’yicha eng yuqori sezgilar almashinishini yo’lga qo’yib oriqlashni o’ziga tushunmay-netmay, bilmasdan majburlatadi. Axir holi hech kim bilmaski, (insonlarning) o’zlarining sezgilaridan tirikchilik qiluvchi simulyatsiyalari egalari shu ikkinchi shaxsiyatlari borki, birgalashib shular matritsaga o’xshash dunyoviy ajratilish simulyatsiyasini beradilar har bir o’z insonlariga taqagan ravishda hamki xo’p bo’pti endi. Tezkor jarayonlar ko’p va eng oddiyi televizor hamda ko’p ham ishonch jarayoniga qoniqishni uyg’otaverish bo’lmasligi kerakki shu bu xolos. Lekin, albatta, ikkinchi shaxsiyatlarimi, jonli tanalarimiz orqali o’zimiz, tanali jonlar bo’lib almashinishimiz kerakki, har kim shunga o’zi uchun muvofiq tanlovni bilib ishlashi kerak, vazifa yoki yo’nalishli (somonlar oralariadagi somon chiziqli) yaratilish qilishi kerak. Ko’pchilikning Gotlashuvida shularning barchasi berilganki, xo’p bo’pti. Gotlashuvni eplayolmaganlarga esa qimorbozlikdan saboqlar olib o’tash majburiyati hisobga olinajak holi beri oxiriga borib taqalajak zamon uzra xo’p mayliki bo’pti xo’p. Men o’zimning ichimda yurgan mag’lubiyat ta’mini totib qolib tushga o’xshash o’nglashuvni boshidan kechirayotgan gvardiyam a’zolarining vaqtida Gotlariga amal qilmaganliklari bo’yicha kezi kelganda kerakli jabhalarda jonli tanachim, ikkinchi vakilim o’zimning MirzoUlug’ vositasida u bilan teng ketmog’ligimiz asosiga ko’ra qimor o’ynatish yo’li bilan o’zlarini qayta tiklashga urinishga sal bo’lsa ham imkon yaratguchilarmiz xolos. Endi faqatgina bizlar ikkov, o’zim va MirzoUlug’ bilan barobar ketmoq tabirida yoki nazdidagina ichimizdagi qolganlar yaxshilanishga erishib orom, taskin olishlari mumkin sanalur hamki xo’p bo’pti. Men bilan bog’liq ushbu gaplarimga o’xshashliklari barcha payg’ambarlarimizga va ularga tegishli o’z guruhlari bo’yicha Yer yuzasining to’lalangan aholisiga ham ta’luqli sanalur hamki xo’p mayli. Endi, xo’p qo’shiq nima bo’luvdi, bir boraylikchi!