Nima qilay deb sanamoqchisizki xo'p bo'pti

 

129. Bugun chmo Shobi boshchiligida (1) o’zimning (29) kunim bo’lgani uchun, shuni endi kech sezib qolganim sababli tashqaridagi ishlarga qanday qilib bunchalik darajada aralashib qolganimni bilmay ham qolibman. Hammasi shunchalik darajada kunlarimning sonlari orqali oddir ravishda ravshan aniqlanganligiga o’zim ham hayron qolaman ba’zida. Zero bugungi yoki ertangi kunimning nimaligini, qaysi sonligini esimda saqlamayman ham va hatto shuni bilishning ahamiyati ham bo’lmaski, chunki baribir yanagi kun boshlanishida voqealar aynan shu kun raqamlariga xos ravishda bo’lib o’tadi. Keyin men koyib o’tiraman, ichimdagilardan xafa ham bo’lamanki, axir shunday kunlarni o’zim topayapman-ku, raqamlarini o’zim aniqlashtirib har kuni yozib borayapman-ku deb. Nahotki kompyuter oldiga eng imkoni bor bo’lgan barvaqtlikkacha yetib kelishga qo’ymasdan, kunimning raqamlariga xosligini yoki shuni eslashga ham urintirmay, birgina sonniya bildirmay menga shu bo’yicha hamla, tajovvuz yoku hujum qilib atrofdagilar, ko’cha-kuydagilar bilan masxara qilib devonaga chiqarasizlarmi deb hayron qolaman. Kunimning boshlanishiga-ku holi 1-2 soat bo’libdiki ovoragarchiligimning o’zi ham aslida ularning tashvishlari, vas-vasali buyruqlari yoki izga majburan solishlari (ishlatishlari) sababli bo’layapti, shunga qaramasdan qilib turgan ishlariga e’tibor bermaysizmi?! Tashqari ko’cha-kuyda yurganimda tinchgina ravishda hammasini olib borayotganimda, boshqarib turganimda yoki atrofdagilarning to’laligicha kishilarligini (elektronshiliklarini) bilib ham shunga qaramsdan boz ustiga chap berib o’zimcha gapirib, monolog qilib, ichimdagi aloqalarni aytib turganimda menga nisbatan ichimdagilar shunchalik o’yin qilishayaptilarki asti qo’yavering. Ha, men ularning maqsadini bilayapman, nima uchun shungacha kelishuvni buzib o’ynayotganliklarini tushunaman. Aslida ular ya’ni ichimdagilar gapiririshga o’tib qolmoqdalar. Barcha kelishuvlarimiz bo’lmish har bir buyruqqa pas yoki o’tqazib yuborish uchun nafasingni sezdiribroq kuchliroq chiqarishni qil deyishlarini astoydil, xato qilmasdan qanchalik ko’p buyruqlar bilan barbod qilish maqsadida masxara qilishga urunishlariga qaramasdan ham bajarib turaman. Ammo hech bo’lmagandan keyin esa ular mening tomonimdan o’tqazib yuborishga ko’ra buyruqni belgilab menga imkon qoldirmay nega biz birinchi navbatda aytgan, oldingi tomonimizni yoki hozirgi biz teskari ravishga sen tomonga o’tishdan oldingi teskari buyruqni qilmaysan deb shama qilish oqibatida boshni aylantiradilar va hayotiy voqea bilan hamla qiladilar. Zero o’zi teskarilikda ikki tomoni bor, bahs ikki tomonlama bo’layaptiki, bir tomonida o’zim ikkinchisida esa ular edilar. Endi ikkinchisini holi ham tark etmasdan, “o’zimiz” deb hisoblab o’zim yoki teskari, kollinear tomonga o’tib olsalar o’zimga joy qolmasdan, yo, umuman aytingchi teskarilikning yoki bahsining maqsadi yoki mazmuni qanday bo’ladi? Men o’z-o’zidan birinchi navbatda o’zimning o’rnimda yutib kelgan bo’lsam ham deylik, ular o’zimning o’rnimga o’tib olganlarida menga bitta yo’l faqatgina ularning eski joylashuvlaridagi narigi yagona tarafda bo’ladimi? Endi o’zim yengib kelganim uchun ular joylashuvni bemalol almashtirish huquqini o’zlariniki qilib bilsalar, men avvalgi o’zimdan ham emas, ulardan qolishim, mag’lub bo’lishim kerak bo’ladimi? Yoki ular ikkala tomonni ham yengish maqsadida egallab olgan bo’lsalar, menga teskarilikdan og’ib tushib qolish oqibatidagi mag’lublik, hech bir sababga ilinmaslik qolib ketadimi. Qarang qanchalik darajada bahsni tuzayaptilarki, kelishuvni buzayaptilarki, oqibatda meni ayblab topish uchun shuncha ishontirish qilish kerak. Kelishuvga yoki teskarilikka ko’ra ikkala tomon aslida bir-biriga aytganini o’tqazmasin yoki bir-biri bilan urushmasin, bir-biriga o’tib bosib olmasin degan ma’no bor edi. Oxirgi holatga qarasangiz go’yoki shu kelishuvning o’zi borasida dushmanchilik bo’lib turibdi. Kelishuvning, teskarilikning masxaranomuz ular tomonga yarashadigan qiliqlari bilan tushuntirish davom ettirilaverib bema’nilik sababli bahsni, kelishuvni “bizniki qilib olsakchi” deb hisoblashadilar. Kelishuvga bosim o’tkazib biror imkon yoki yo’l qoldirmay bema’nilik yoki ahmoqlik tushunchalari bilan meni shunchalik odil yoki yaqqol ko’rinib turgan baholashimga yanada shunga pas yoki orqa ketavirib, ularga izn beraverib baho beraversam hamki, menda shunchalik haqiqat aniqligi holi ham bor desam ham, ular bosim bilan shuncha isbot soniga ham qaramasdan go’yoki “bizlar ustunmiyey” deb yoki o’tkazib yuboraverib, menga to ularning bema’niliklari haqidagi isbot-dalilim qolmagunicha davom ettiraverib oxiri shuniq qilishing kerak deb o’zlari tanlagan yo’llarini, ishlarini boshimga tikishadi yoki solishadi, qildirishadi. Shunchalik ham yaramas-tuban dushmanchilik bo’ladimi? Go’yoki esimga atalgan hujumlar qilishib kelishuv bobida meni chekintiraveradilar, aytganlarimni o’tmaslikka chiqaraveradilar va yangi bema’niliklarini tiqishtiraverib kelishuv buzilishiga oid yangi baholarimni ham yanagi beso’naqay mulohazalari bilan yo’qqa chiqaraveradilar. Bir hodisani yoki kelishuvni qayta-qayta takrorlaveradilar. Esimni yeyish istaklari juda baland. Holbuki shundan pand yeb ham turibdilar. U yog’ini so’rasangiz Shobibachcha menga ertalabdan ko’chadagi gaplarimga bog’lanib di-ditlarni, mashina signallarini shundoqqina monolog qarshiligimni boshlashim bilan chiqarib yuboradi. Men shuni bilaman hamki, Shobibachchag’ar yangi avloddan kelib chiqib yangicha taraqqiyot turida yashamoqchi. Aynan shu signalizatsiyalar yangicha taraqqiyot yoki dunyo rivojlanishining oldindan ramzi hisoblanadi. Bo’lishi mumkinki, bu – mashinalarning bitta tizimga bog’lanib robotli yoki avtomatli tarzda haydovchisiz boshqarilishi zamoni bo’lishi mumkin. Shunga yaqin qoldi desak ham bo’lar, balki koronavirus daf etilgandan so’ng yangi bosqich rivojlanishining bir bo’lagi bo’lib sanalur. Nima bo’lganda ham Shobibachcha mashinalar signallari tomonidan rivojlanish sohasini o’zida namoyish etayaptiki, asti qo’yavering. Boz ustiga borliqdagi narsalarning o’zlariga xos taqlidiy ravishga ham bo’ladigan ovozlarini chiqarib turishga ham usta ammo. Nima bo’lganda ham shu tinimsiz ravishdagi qarshilik sanalib keladi. O’ziku, Shobining teskarisi bo’lib qiz menga xudolikning ko’tligini, koronavirus bilan xudoning jazolash ishlarini bildirib turadi. Teskarisi bo’lishiga qaramasdan Shobibachcha, ibrohim o’glimning teskarisi yoki mening yonimda shaklan tanali ham bo’lib istiqomat qilib yuradigan bachcham (elektronshili ma’lumot holatida mana shunday qilib) ham maynaga tepadi. Endi umuman olib aytganda, ichimdagilar men doimo bildirib kelishim lozim bo’lgan boshlang’ich gaplashuv uslubining, xalq og’zaki ijodining boshlanishidan boshlangan turlari, masal va naqllar va h.k lar bo’yicha sanskritchadan, paronimlashuvdan o’tib kelmoqchilar. Go’yoki shu ichimdagilarning tana terisining ichidan suqulib, bosh bilan surilib bo’rtishiga yoki shishiga, chiqishiga o’xshash. Shu gaplashuv uslubi turlaridan so’ng dushmanchiliklari yoki g’oliblik sari harakatlari uchun yana boshqa gap uslublaridan, turlaridan foydalanishayaptilari. Masalan, aynan gapning bildirilish turlari sanalmish his-hayajon, darak, so’roq va buruq gaplar bo’lmish buyruqlarni aynan ishlatilishini yoki hisobga olinishini mendan tekshirib borayaptilarki asti qo’yavering. Buyruqlar bilan haddan ziyod yanada terimdan, qorin po’stlog’imdan bo’rtib chiqmoqchiga o’xshashib, aniqrog’i g’oliblik sanalmish gapirish qobiliyatidagi so’zlarni aniq qilib og’izdan qanday chiqsa, shunday qilib yetkazishga urinishadilar. Ha, sanskritcha gumrohlik va haqiqiy suhbatcha chegara bo’lib turibdiki, bo’shliqli yoki o’sroqli, sussaygan dam bo’shliqli tarafdan gapli yoki o’tuvchan, jismoniy aniq hisobga olinuvchan tomonga o’tmoqchiliklarini terim ostidan bo’rtib chiqishlariga qiyoslab bildirayapman. Shuncha masal, matallaridan so’ng tani-terimni trapetsiyasimon yoki kesik konussimon kengroq va aniq qilib joyida ushlab turganlaridan so’ng bittaga buyruqlar berib yuborib panjaradan, chegaradan yoki teri po’stidan bu yoqqa, haqiqat hozirog’i tomoniga teshib o’tish orqali o’zlarini bildirmoqchilar. Buyruqlar o’tuvchanlik joylashuviga xosligini nazarga ilgandursiz, ha, aynan qoloqlikdan yutishga erishuvchanlikka xos shu. O’ziki olganda, gap mutloq to’liq haqiqatni, kamchiliksiz aniqlikni ifoda etgusi sanaladi, undan ortiq haqiqat yo’q, ammo xudo qiz nimagadir gaplar to’liq namunaviylikni, tarifni yoki aynanlikni bildirmaydi deb boshimni qotirib meni o’zining mag’lubiyatdaligiga oshno qilgan holda o’ynatgani o’ynatgan hamki xo’p bo’pti. Masalan, menga beradigan buyruqlari vositasidagi gaplarida, undovlarida doimo to’liqlik borligini o’zi yashirmay ha, shunday deb turaveradi. Ammo qaysidir jabhalarda, masalan darak gaplardamiyey o’zicha tortinib o’zini olib qochib aniqlik, belgilash yoki holatning ko’rinishi yo’q deb hisoblab qo’yadi. Albatta, darak gap umumiy va ma’lumot yuzasidangina qaraladigan sanalganligini hamma bilg’usi hamki xo’p bo’pti. Lekin shu gap turlarida o’ynab turishning nima keragi borki, men hayronman shu xudoyu xudobachchag’arga. Umuman olganda o’zi uchun buyruq gaplarga konteksning aniq ifodasini pesh qilganga o’xshab turadiki, shu aniq-ku deb menga yondashuvli munosabatini bildirgan holda meni talab-istagiga binoan ishlatadi yoki jazo yotuvchanligiga xos sabrimni sinovchanligini o’tkazadi. Aslida esa barchasiga so’roq yotadi, buyruq tugul darak va his-hayajonlarga to’la bo’lgan gaplarda hamki xo’p bo’pti. Shuning uchun faqatgina gaplarni o’z o’rnida, haqiqat yuzasidan yoki shunchalik tajribangizga binoan amal qilib bajarsangiz to’g’ri bo’ladi. Shuniki haqiqat sangularki, hech asti qo’yavering ham bo’pti. Shu gaplar, og’zaki ma’lumotlashuv manbalari orqali aytilgan darakkami, buyruqli so’zlar ifodasigami yoki his-hayajon tugul so’roq gaplargami to’liq aniqlikdamas deb e’tibor qaratingchi, yoningizdagi shu muloqotchingiz sizni qayerdasan, nimalar bilan o’zingcha ovorasanga yoki dunyoda o’sib ulg’ayganmisan degan devonavorlikka chiqarmaydimi? Bilishimcha, ichimdagilar menga shunga shama qilib, ha, seni aynan devonaga chiqarishlarini bizlar niyat qilib o’zimizga atab turibmizki, shuning uchun ham pand ye yoki dakki eshit, mag’lub bo’l deyapmiz deyishadi. So’ng men o’ylanib qolaman, axir kelishuv yuzasidan undayga men butkul mag’lub sanalaman-ku, qanday qilib shunday dushmanchilik bahsini o’zlaricha yuklatib turibdilarki men hayronman. Undayga ular har doim mutloq g’oliblar-u, nega kelishuv yoki bahs-munozaraga o’zi yo’l qo’yilmoqda?! Shunda men ularning shunchalik tushunmasliklarini, pastkashliklarini yoki ongi-pastliklarini bilib qolib lol qolaman hamki, lekin na qilay o’zlarini kelishuv yuzasidan shunday tutayotgan yoki surgun etayotgan bo’lsalar, shu bosimlarini tezroq tugatib g’olibligimning o’zimga xos bo’sh yoki erkin qolgan gashtini o’zim bemalol surib yuraveray deyman hamki xo’p bo’pti. Dushmanchiligimizning ma’nosi aslida nima, ikkimiz ham hayot kechirishga erishaylikki, so’nggida bir-birimizni yengaylik hisoblanadi. Shuning uchun o’rtadagi, me’yoriy sanaladigan kelishuv yoki bahs-munozaralar hisobga olinajakligi hisobga olinar. Mening boshqa gapim yo’q bu hol jarayon yuzasidan. Endi, men shu bir narsani anglamog’imgina o’zi kashfiyot sanalmog’ini aytib o’tish darkorki, xo’p, almashinish va ketivorish yuzasidan o’zimda hozir o’ylov qalquvchi suyuqligi bilan tanamning o’zining boshqaruvi amalda sinalayaptiki, o’zim esa o’zimning gaplarimgina xolos hamda tevarak yon atrofimdagi shaxsiylashuvli jarayonlarimdagina kod sifatidagi o’zim bo’lib namoyish etilajakman. Endi shunga nima deysizlar, holi bu borasida o’zimni jilovlash amaliy rejasini tuzib o’zimda sinab va tekshirish yo’li bilan odatiy tusli ravishda o’tqazib olib borolmagan ham o’zimman. Qanday qilib holi beri tuyg’ularim ila jonim o’zimning ichimda, tanamning tarkibi uzra mavhumiy jarayonlashuvida bo’lib turganda o’zimni kod deb e’lon qilaolayin. Nima bo’lganda ham og’riqlar va qiynoqlar yoki qiyinchiliklardan xulosalarim shuki, kodimga ta’siri yuzasidan shular ta’sirlashadiki, ammo o’zimni holi kod yoki yadroviy ravishda tanam va o’ylovim (haqiqatim) dan ajratishga yo’l qo’ymagan. Go’yoki o’zimga o’zim tanali o’ylov qorishmasidan xusumatga aloqador ishlarga majburmanki, sof ajralish bo’lmayotgani uchun o’ylov sifatidagi xudo hamda jussa-tanam hisoblanmish gvardiya ahlim ham shuni to’g’ri bajarmoqlikni istab qolishmayaptimikin? Ichimdagilar “tezroq chiqar ashulangni” deb yolvorishdi oxiri, zero kod bo’lishga majbur qilayotgan asosiysi bu – qo’shiqning kodligi, yadroviy aloqasiga xosligiga ko’ra bog’lanishi bo’lsa ne ajab. Shundan tashqari Gotim bilan ichki to’liqlayin ravishdagi gavdalanuvchi mazmun jihatidan aralashuvim yoki qorishmamiz o’ziga aksilo’laroq ravishda ashulamni eshittirishimni tashviq qilishi dargumon emasligi ahamiyatga molik sanalur xo’p mayli. Ishlashim o’z kasb-korim yuzsidan men qanchalik darajada Gotlashuvga sazovor bo’lganimni xudoning o’zi bilguvchi sanalur xo’p bo’pti.