Nima gap xo'p mayliki
135. Xo’sh,
ikki qo’ling bo’sh. Nimadan boshlashimga ham o’zi hayron buning deb
o’ylavermang bu ishim qilmishim bois hamki xo’p mayli. Men ajib bir
g’aribmanki, bu haqda bekorga o’xshash aslida endigi yozuvlarim bilan
bog’lanajaklikni bildiraman hamki xo’p bo’pti. Axir san iblislar bo’lib inson
sifatida kelmadinglarmi, mendan shu koyini, zoyini eshitib turibsanlar xo’p
bo’pti. Bu degani nega senlar men endigi aytmoqchi bo’lgan fan yutug’ini bilmay
kelayapsanlarki, tasodiflar bilan shu ilm-fanning tasirini, bosimini yoki
ataluvchan yo’nalish chizig’ini tartibsiz, xaotik holda foydaga, keraklilika
ishlatmayapsanlar, palapartishlikka buyurayapsanlar. Bu nurlar dastagullari
yoki aytmoqchi bo’layotganim o’z-o’zidan o’tib ketayaptiki, bizlar o’zimizga
ta’luqlilik chegarisa tarqatib, yo’naltirmasdan sochib yuborayapmiz. Men
aytayotgan hodisa, ilm-fan yutug’i bo’lishi kutilayotgan yo’nalishim bu –
tovba, tovba-tazarruk hisoblanayapti. Aynan aytadigan bo’lsam, tovba shaklida
o’zimga kelib qolgan yutuq bu – barchamizning pandemiya, Koronavirus bilan
kurash olib borajakligimizga borib taqalayapti. Pandemiya yoki shu kasallik
oqibati o’laroq o’zim holi beri xasta bo’lmagan bo’lsamda, o’zimga ham shuning
ta’siri sezilayaptiki asti qo’yavering. Pandemiya yoki Covid 19 ning ta’sirlashuv
hammada bo’layapti shekilliki asti qo’yavering. O’zimning shu borasidagi
kechganlarim faoliyati haqida so’zlasamki, shu bunga “nega istagimni bir
varakayiga to’liq bajartiraolmayapman yoki qilaolmayapman, yozaolmayapman?!”
degan oddiygina vazifamni to’liq bajaraolmasligim zimmamga tushib qolmoqda
hamki. Shu eplayolmasliklarim jihatidan o’zimda doimiy tushunmovchiliklar,
his-hayajonimning yetishmovchiliklari yoki ifodalashga urinib
izohlayolmayotganliklari bo’lib turadi. Axir bilsangiz agar men doimo bosim
ichida yashab turib yurgan bo’lib kelmoqdaman hozirgacha endi nari beri 5-6 yil
o’tdiki xo’p. Bosim ichida aynan shuning o’zi ham, bosimning o’zi ham muammo
bo’layaptiki shuni ham birga qo’shib yozmoqdaman hozir sizga endi. Sizga
aytajak bo’lsam, bosim sababli o’zimga miyamdan doimiy buyruqlar yoki
bajarishimni majburlovchi ko’rsatmalar keladi. Shunchalik darajada miyamni yoki
tuyg’ularimni olib qo’ydirganim yetmaganga o’xshab yana boz ustiga atrofimdagi
insonlar ham bosim bilan tuyg’ularimning ko’rsatmalariga aloqador ravishda
buyruqlarning qanday bajarilishini tekshirib turgan holda birgalashib o’yin,
ta’sirlashuv jarayonlari qatori o’zimning ichimni olib borishayaptilar.
Tuyg’ularimning buyruqlari go’yoki o’zimning aniq ishlashim borasidagi zaruratli
rejali o’ylovlarim yoki xayollarim, tafakkurim mahsuli sababligina
yaratilishiga o’xshaydi, bir xil bo’lib bir marta beriladi-yu qanchadir muddat
shuning bajarilishi kuzatiladi va bu mashg’ulotim bilan o’zim ish, amal qilib
turaverishim kerak bo’ladi. Shu bir ondayoq, zahotiyoq ichimdan buyruq
berilishi va qanchadir shu buyruq-amalga xos ishni qilish davrim o’tib
bo’lgandan so’ng, aylanib yoki takrorlanib yana bir ko’rsatma, buyruq ichimdan
keyingi amal shartlashuvlariga xos berib yuborilmoqdaki xo’p bo’pti. Shuning
uchun olib qarasak, o’zim go’yoki atrofimdagi kishilarga yoki qubbam qamog’i
mahluq kishilarga hamda ichki tuyg’ularimni boshqarayotgan insu-jinslarga,
shularning o’rtasida qolib, o’zimni o’zimga kerakligimni, o’zimning
xohish-irodamni o’zi bo’lguncha chiqarishga qo’yilmaslik bo’yicha xizmatda,
qullikka o’xshab qolayapman. Go’yoki o’zim ikki o’yinchi orasida kuchukcha,
kalaka bo’lib yugurayapman (o’ynatilayapman) va ikki tomonni o’zimni mazammat
qilishlariga yo’l qo’ymoqdaman. Shu sababli bo’lsa kerak o’zimning ular bilan,
o’yin bilan bog’lanishli o’zligimni bildirib o’zimni to’liq shaklan
tushunchamga olinib solishimga imkonim bo’lmayapti hamki xo’p bo’pti. Go’yoki
lablar ichkariga yumib tortiganga (qo’yilganga), bir yumshoq joy o’tkirroq narsa
bilan bosib kirgizilib yana yuza qatlamlari bilan tashqaridan jipslashib, tegib
o’tirgan o’xshash men o’zim shu tig’ning, o’tkirroq narsaning eng ostida
yumshoq narsaning, damli machalkaning qolib ketib yuqorisidan yana yopilib
to’ldirilishdagi o’zimni bilmay qolayapman hisoblanayapti. Zero shu qism, teppa
yopilish boshqalarning o’zimdagi ulushlari, ammo o’zim shuni aylanma yo’llar
bilan topishim zarur bo’lib, holi to’liq bilolmayapman.Shu shakliy holatim ɣ,
gamma harfiga o’xshab ketsa ne ajab. Faqatgina shu gamma harfida yuqorisi
yopishgan holda yoysimon burilish hosil qilib turishi lozim. Haqqatan ham shu
yerda birgina misol darrov o’zimda chiqdiki, ichimdagi xudoning ovozi
klaviaturada terishimga aloqador gapirdi. Xudo dediki mayli qo’llarini ko’tarib
qastma-qastiga degan ichki tuyg’usini bizlar
ko’rib turibmiz-a, shu tuyg’u bo’yicha yozaversin, bizlar esa baribir
barmoqlarini yopishtirib qo’shimchasiga yanada ko’proq uzoq vaqt yozdiraveramiz
deyapti. Agar men qo’llarimni yoki barmoqlarimni ko’tarib yozsam, sekin
harakatlar sifatida talqin etilib, o’zim yozayotgan bo’laman. Shular sababli
ular, ichimdagilar bilan to’qnash har bir hodisa, ish faoliyatim kurashlarda
g’oliblikni aniqlab qo’yib o’tkazayotganimga qaramasdan, baribir ular tayrilib
chap berib, ustun bo’ldim, yengdim yoki g’olib bo’ldim degan aniqlikka
erishuvim bilan hamki, o’z ishlarini davom ettiraverib yanada kuchayadilar yoki
o’zimga o’zlari haqida ma’lumotni mutloq bermaydilar. Umuman olganda
jarayonlarning o’zi shuni taqazo etayaptiki, o’zimga ma’lumotlarni olib
qochaverishlari sababli g’oliblik va mag’lubiyat o’yinlari sirpanib, aylanma
yo’llar bilan tayirilib yotaverayapti, davom etaverayapti. O’zimga doimo
tushuntirish ishlarini qilishadi, qanday o’zimni bildirmayin, barchasiga shu onni
o’zidayoq ulgurishga harakat qilib parallel ravishda tushunchalar yo’g’dirilaveradi.
Ammo ular shu ikki faoliyat turi, o’zimni bildirish ishim va tushunchalari
bo’yicha bizga yoki boshimizga taqalgan parallel chiziqlar bo’yicha o’zlarining
tomonlarini bir pag’onaga baland qilib aylantirib, teskarilik qilib o’tadilar.
Natijada parallellikda ustunlikni o’zlari uchun yuzaga keltiraolish va shuni,
birinchi o’zimdagi chiziqni ulardagi parallel chiziqqa darroviga teskari qilib
qo’yish orqali yutuqni ilib boraveradilar. Go’yoki boshimga tayoq orqali ip
bilan og’zimning yon ro’parasigacha tushirib bog’lab qo’yilgan xo’rakka o’xshab
o’zimni yursamgina yeyishim mumkinligini bildirib, hech ovqatlanishga yo’l
qo’ymay o’sib borayotgan yutuqlarini qo’lga olmoqchilar. Ha, o’sha eshaklar
bo’yicha shu voqea nazariyasi hamki xo’p mayli. Eshakka sabzi osib bu ishlashga
yo’l qo’ydiradilar. Bular o’ylovning teskariligi sanalsa ne ajab. O’ylov Nyuton
qonunlariga bo’ysunib tabiatning qonun-qoidalariga xos ravishda teskarilik, kollinearlik
ishqalanishi yoki tayirilishiga xos kuchlarning aks-ta’sirlashuvlari orqali
butun koinotdagi bo’lishi mumkin bo’lgan ishlarga monandlikni o’zida
mujassamlashtiradi yoki o’ylataoladi. Shu o’ylovimning kollinearligida
o’zimning yutuqli o’ylab qiladigan ishlashimning, parallellikning birinchi
chizig’i boshimda chetdan insu-jinslar, qandaydir bosim oqimi yoki
yo’naltirilgan to’lqinlar kelib pakana qilib, bosib yoki o’smasak qilib (ozgina
kaltalashirish) qilib chiqayaptiki, ikkinchi parallel teskari yoki orqa (boshim
tomon, o’ylovim yoki aqlim bo’yicha harakat faoliyatimga qarshi) yo’nalishli
to’g’ri chiziq esa ular tomonidaligiga ko’ra o’zimning shu bo’lib o’tgan
oraliqdagi ishlashimni, amallarimni yoki vazifamni inobatga olgan o’sishni
o’zida, shu chiziqning ikkinchisiga nisbatan salgina uzayishida aks ettirib barcha
yutuqlik o’z faoliyatimdagi ish mahsulimni o’z tomonga og’dargan holda to’liq
qarama-qarshilikni, kollinearlikni bildirgan holda o’zimning boshidagi birinchi
parallelliga o’z-o’zidan imkon qoldirmaydi. Zero yutuq va yutuqning o’zini
inobatga olgan holdagi teskari yutuq va yutuqqa qarama-qarshilik sifatida
kollinearlikni, kollinearlikning chiqish yo’nlishiga qarama-qarshi yo’nalishni
chizig’i bilan birga bildirib o’tayapman shu joylashuvimizdaki xo’p bo’pti
hamki mayli xo’p. Kollinearlikning o’zi shunday ta’riflanadi, qarama-qarshi
teng qo’yilgan parallel chiziqlarning yo’nalishlari yutuqlarni olib qo’yish
hisoblansa, chiziqlarining o’zi yoki moduli esa g’oliblikning o’zini ham
qo’ldan ketajakligiga aloqadorligi shu hamki xo’p bo’pti. Shuni amaliy yoki
hayotiy, ishonchli ifodasi yuzaga chiqajak deyilishi esa o’zim yozib o’tgan
boyagi xabarlashuvimki, birinchi chiquvchi yo’nalishdagi chiziq o’smay yoki
o’ssa ham ortda qolishi kerak, ikkinchi kollinear chiziq esa qandaydir ravishda
yanada o’ziga chiziq qo’shib olib birinchi chiquvchilik yo’nalishiga xos har
bir insonning o’zining xohish-irodasi bilan yaratilgan energiyaning birinchi
oqim yo’nalishli chizig’ini ortda qoldirishi kerakligi shu bo’lmoqda. Shuning
uchun bizlar o’zimizdan o’zim orqali yozilib bormoqdamiz, zapis yoki yozuvli
tasmali (elektronli) shaklga kiritilib borilmoqdamiz. Nimayki
kamchiliklar bo’lsa, mana hozirgina keyinni (yanagi tartibda bo’lishi lozim deb
topuvchi mulohaza turini) berish uchun ichimdagilar o’zlari bildirishdilar
shekilli hamki, ikki marta majhul nisbatni ketma-ket keluvchi qo’shma fe’l
shakllarida ishlatmasligimni eslatib o’zimning xatoyim sifatida shu debki,
aslida esa ular o’zimiz yaratgan yo’llarni teskarilik bilan o’rganib chiqib
xotirada yozilib qolishga, yoki vazifaviy tartibga xos bo’lmagan hamda boz
ustiga o’zim chetlashtiruv maqsadida o’rtamizda bildirib inobatga oldirib
qo’ygan xatolarimni umumiy vazifaviylikka xos bo’lib o’tgan kollinearlik
davridagi teskarilikning qiyoslanishidagi o’sish jarayonchasi, kesimchasi
bo’yicha olib qarash sanaladiki asti qo’yaqoling ham bo’pti xo’p. Demakki,
ularning vazifalari shu bu bo’layapti, demakki deyapman chunki o’zimga ham
yangicha tus olib qo’yadiganga o’xshamoqda hamki xo’p bo’pti. Ichimdagilar
o’zim bildirib ketgan (gapirgan), o’zimni rad etuvchi yoki inkor qiluvchi
xatolarimni kollinearlik o’sishlari bobidagi qarama-qarshilik sifatida shu
o’sishlariga teskari tutib doimo o’zimga eslab berishlari kerakki xo’p mayli.
Haqiqatan ham, shuni yaxshi va doimo sinab tushunib kelmoqdamanki, ichimdagilar
har doim o’zim o’rnashtirib yoki belgilab ketgan xato-kamchiliklarimni, o’zim
uchun to’g’irlanishlarimni hamma payt o’z joyida darrov yuzaga chiqishi bilanoq
eslatib, bildirib va majburiy tarzda qildirib o’tishganliklari ma’lum va
mashhur endi xo’p bo’pti. Demak, mengamikin o’sish, ulargamikin xatolarimni
yuzimga solib eslataverish? Holbuki xato qilmishlarimni o’zim o’zim uchun aytib
bildirib, hisobga olib qo’ydirganman hamda foydali kelajak sari yurishlarimizni
ichimdagilarning o’zlari bildirib qo’yishlari tayin va ma’lum endi mashhur xo’p
bo’pti keyin kelajak. (tugatishdi ichimdagilar ma’lumot tushunchasi keyinligi
haqida bildirshnomalariga qaratila). Demak, bizlar tovbalarimizga amal
qilaverib, kelajakni yoki yangi taraqqiy shakl-shamoyilli imu-fan yutug’ini
hisobga olaolmayin yurayapmiz shu kunlari. Albatta, shundan yana bir hodisa
ma’lum bo’lajakki asti qo’yavering shuni sizga bildirajakligimni bilib olgan
o’zim hamki xo’p mayli bo’laversin endi bo’pti. Biz haqiqatan ham mavjud
imkoniyatlarga atalgan taraqqiyotimizning, zamonamizning rivojlanishining eng
yuqori chegarasidagina yuriymiz. Shu degani barcha rivojlanishu taraqqiyotlar
insonning o’zi bo’yicha hisobga olingan holdagi o’yloviga xos etib
qo’yilajakligi bu shu. Shu degani fazo va makon qonun-qoidalari ham,
tabiatimizning o’zining o’zi bo’yicha mavjudligi ham bir tiyin, qiymatsiz va
ahamiyatsiz sanaladi. Bo’lmasa agar, boshqacha aytajak bo’lsak, bizlar
o’ylovimizdan tashqari bo’lgan tabiiy hodisalarning va boshqacha shartlashuvli
jarayonlarning ta’siridagi qurboniga hech qachon aylanmaymiz bo’pti xo’p shu.
Taraqqiyot turlari ham kelajakda o’z-o’zidan noma’lum bo’lgan sifatida bir kun ochilishi,
kashflar etilishi kutilajakligi kerakligi haqidagi tushunchalarimiz noto’gri
sanalur. Zero taraqqiyotning maksimumidamizki, shundan ortiq kelajakdan
tasodifan topilib hozirog’imizga to’g’irlanadigan yoki bosiladigan rivojlanish
shakl-shamoyillari ham yo’q emasligi ma’lum endi xo’p bo’ptiki mayli
qo’yaqoling hammangiz bo’pti shu. (tugatishdi, zero boshqa insonlar o’zimning
yangicha xulosam bo’yicha ishlab va yashashgan bo’lgan emishlarki xo’p bo’pti
hamki mayli xo’p). Demak, taraqqiyot ham rivojlanish ham insonning tentaklik
bobidagi doimiy hoziroq bilan hamnafaslikdagi shakl-shamoyili, miyasi
darajasida butun koinotni teng qilib tekislab qo’yadurg’onligi bilan
bog’lanishli sanalur. Shu insonlar tentak sanalmaymiz deyishadi, balki
o’zimizning yashash sirimiz bo’yicha bormayapmizmi xolos hisoblashadiki asti
endi qo’yatur sen ham. (ichimdagilar tugatishdi o’zimga qarab qoldirib
o’zimni). Demak bizlar bir tarafdan matritsa orqali boshqariladigan
“mashinalarning” olam tuzguvchi haqiqati bo’yicha birga borish asnosiga
qaratila yashayapmiz deganga o’xshash hodisa shul hamki xo’p mayli endi
qo’yaturing bo’pti xo’p. Shu Matritsa kinosiga o’xshagan hodisaviylik sifatida
qaralayapti xolos. Bizning Yer yoki koinotli dunyo shakl-shamoyilli
tuzilishimizga qarasak, hech bir holat yoki zarra bir-birining o’zi bo’lib
takrorlanmaydi hamki xo’p bo’pti. Har bir holat ham zarrachalar yoki protonlar
hamki, nisbiylik bobida boshqa-boshqa joylashuvlarda, fazo kengliga aloqador
masofalarda joylashuvli aloqalar qilib bilishadilar xolos hamki shu mayli xo’p.
Matritsali parallel dunyo shakl-shamoyilida esa bizning dunyomizdagi
bo’layotgan o’zgarishlarni yaxshi anglayolamiz endi xo’p mayli. Matritsaga
ko’ra bitta holatni yoki qaramoqdalikni ko’rib turish shakli to’satdan boshqasi
bo’lib qolishi muhimlik kasb etmoqdaligi bu shu. (aylanib kelib o’z faol
ishlashimga aloqasi bo’lmaganliklarga xos turib bermoqdalig shu). Endi, o’ylov
bilan go’yoki hozir tasavvurimda magnit qiyalik, qorong’u yog’duchalikka xosli
donachalar bilan to’ldirilgan tusdagi qorong’u hududdagi tekislik bo’ylab
tepalik osti bo’sh shaklda bo’la turib yuzsi usti bo’ylab qiya qilingan
ravishda shu gorizontal yerga o’xshash tekislik uning usti bo’ylab hamki
tutashlik barobarida muntazam to’rtburchak yoyilishdagi kenglikka xos
uzunlashib qolayotgan yana bir boshqa yanada qora tusli silliqlashga
bo’yoqlashuvli tekislik o’tkazilgan bo’lib yangi kashfiyotimiz nimaligidan
darak berayapti. Bu – o’ylov tasavvuri bo’lsa ne ajabki xo’p bo’pti. O’ylovni
taraqqiyotimiz yoki o’zimizga o’zimizning foydaliligimiz bilan baholashga
urinayozib, albatta dunyo zalvorlari sifatidagi qonun-qoidalariga aloqalanib
tuzilishli shakl va shamoyillarini ham o’zimizdan, inson hayotiy tani-jonidan
yoki foydaliligiga qaratila bag’ishlanuvchanlikdan olingan hodisalar qilib
bilamizki xo’p bo’pti. Masalan, ilmu-fanimizda, tabiat borasida yangilik bo’lib
tabiiy hodisaning yangi qirrasi ham emas, balki mutloq boshqacha turi hosil
bo’lishi turgan gap sanalurki xo’p mayli. Go’yoki o’ylovimizning ishi fosh
bo’lishi bilanoq yangi tabiiy tuzumli hodisaviylik hayotiy jarayonlashuvimizga
aloqador ravishda kirib keladiki asti qo’yavering. Shunga aytsak, Yer
kurrasining yoki umuman mutloq koinot tizimidagi yangi boshlang’ichlik sifatida
gravitatsiyaning doimiyligi to’g’risidagi yangilik hosil qilinish sodir
etilajak. Aslida shu yangilik biz noma’lum bo’lib kelmagan hamki, yangi yoki
yangilik yangi sifatida boshlandi, o’zimiz bilan shakllanaboshladi
hisoblanadiki xo’p bo’pti. Gravitatsiya qiya shaklda bo’lishi lozimligi
aniqlanur balkim shu. Ha gravitatsiyaning qiya, o’tkir burchak ostida bo’lishi
nazarga ilinajak yangilik hisoblanadiki, shuni olindan yoki tarixan bo’lib
kelgan va hisobga olinmay qo’yilgan desak mubolag’a bo’lmas hamki, ammo aslida
yangi tuzilgan shundoqqina o’z-o’zidan keltirilib qadog’idan (karobkasidan)
ochilib ishlatilishi lozim shakldagi bir buyum, narsa sifatida qabul qilinishi
kerak hamki xo’p mayli. O’ylovning ochilib borishi sodir etilaverishiga qarab
turaversak, shu o’ylovning ichimizdagi o’zi sifatidagi inikosi ravishida tabiat
koinotimizda bizning Yer kurrayu-zaminimizning gravitatsiyasi o’z kuchlanish
yo’nalishli qiya bir holatiga ega ko’rilishi hisobga olinganligi ma’lum va
mashhur bo’laqolsin xo’p bo’pti. Deylik, hozirgi nazar-pisandimda bu –
sharsimon Yer kurrayu-zaminimizda diametr kesmasi bo’yicha qarama-qarshi
yoqlardan yoki qisman, yarim sharlarga o’xshash yoylaridan bir tomoni qaysidir
osmon jismli nisbiyligimizga, quyoshgami ko’ra nisbatan tekis kengayib yoyilib
boruvchi yoki ketaveruvchi tekislik va ikkinchi tomoni esa o’tkir burchakli
qiyalik hosil qilgan holdagi kengayib yoyilib qoluvchan tekislik bo’lib, shu
tekisliklar shimoliy qutblarga tutashuvli trapetsiyaning kichik asosiga ko’ra
bo’lib burchakli ravishda yasaladi. Natijada Yer kurrasining o’zining gravitatsion
doimiysining yo’nalishli hodisaviyligiga xoslik vujudga kelishi nazarga ilinsa
ne ajab. Shu to’lishgan trapetsiya bo’yicha koinotga tarqatilgan Yerning
gravitatsiyasi yoki tortishuv kuchi uzoqlardagi uchib yurgan meteoritlarni,
osmoniy toshlarni to’satdan o’z domiga yoki qariga tortishi oqibatida ilmiy
darajadagi hisobga olinajak yo’nalishini o’zgartirishi mumkin. Demak, shu
oqimga, gravitatsiya konusli-trapetsiyasiga to’g’ri kelib qolgan toshlar shu
tortishuv kuchlanishiga xos hisob-kitoblarga ko’ra Yerimiz sari yo’l olishi
mumkinligi bo’lib qolar. Ba’zi toshlar esa shu oqim yo’nalishiga kirsa hamki,
o’tib ketishi mumkin bo’lgani uchun qo’rqinchli hisoblanmasligi mumkin. Shu
Yerimizga to’qnashadi deb topiluvchi meteorit yoki katta kometa Koronavirus sababli
bizning o’lgan inson birodarlarimizning yig’imi, barchasi hisoblanadi. Zero
ular o’ylov ya’ni xudo, pandemiya sababli o’lishgan sanaliboq o’ylovning tabiat
hamda odamligini hisobga olsak, ular meteorit bo’lib to’g’ri kelishadi, bildiriladi.
O’sha kunlarda ko’pchilik tabiat o’zimizmikin yoki o’zi bormikin deb ikkilanib,
hayajonlarini bosaolmay qolishadilar hamki, ichimdagilar shu haqida
bildirayaptilar. Meteoritning Yergacha yetib kelmog’iga kelsak, juda uzoq
vaqtdan so’ng, aytaylikki o’zimizning o’lim onimizga yaqin Yerga kelib urilishi
hisobga olinajakligi ma’lum va mashhur hamki xo’p bo’pti. Shu meteoritimiz
sababli bizlar yangi texnik taraqqiyotga yuz tutganligimiz ma’lum ham
qilinajakligi ma’lum va mashhur sanalishi kutilajakligi bu shu. Shu rivojlanish
uslubi yoki hayotiy texnikaviy taraqqiyot bu – qiyalik, egrilik so’zlari bilan
bog’liq ravishdagi havo bo’shlig’ida 3 o’lchamli sanaluvchi, televizordagiga o’xshash
videolarni, zapislarni yoki kompyuter dasturlarini ishlatibilmoq sanalurki xo’p
bo’pti. Havodagi muntazamlikda, yoki to’rtburchak ko’rinishlining o’ziga xos oynadagi
tomosha uchun nurlarni olib beruvchi sanalib gravitatsiyaning havodagi qottiqligi
kelayotgan meteorit bilan ta’minlanib turilishi sanaladiki xo’p mayli endi.
Havoda televizorning yoki kompyuterning jismlari, ekranlari bo’lishi kerak
emas, shu jismlikni ifodalovchi qandaydir ilmiy darajada hisoblanishga qodir
sanaluvchi hodisaviylik, qottiqlik yoki tortib turuvchanlikka, massani
sezuvchanligiga xos gravitatsiya bo’lsa yetgusi yoki yetarli sanalajak hamki xo’p
mayli. Matritsa sababli bizlar holatlarni kamaytirguvchilardanmizki xo’p bo’pti,
lekin baribir holatlar zarracha misoli ko’p hisoblanganini hamma biladi.
Shuning uchun matritsaning holatlar bilan birlashuvi sababli zarrachalar yoki protonlar
qisqarsalarda, shu aynan odamning ahamiyatiga xoslikni bildirib turib oxirigi
bosqichda holatlar odamlar aholisining sonining o’zi bo’lib qoladiki xo’p bo’pti.
Ungacha esa odamlardan, aholidan sal ko’proq holatlar kesimidan foydalanib,
protonlar orqali matritsa sababli zarrachalarning birlashuviga xoslikni
havodagi televizorlar orqali amalda sinaguvchilardanmizki xo’p bo’pti. Bir
joylashuvga boqib yoki qarab, shuni sezib turibmiz degani bu bo’ladiki, shu
holat chegarasi bo’yicha matritsa shakllanib olib yoki tuzilib bir necha boshqa
holatlardagi voqealarni ikkitasi bittaga o’xshash qilib bitta qilib
joylashtiraveradi, ustma-ust qilib tenglashganchalik qo’yaveradi. Barcha matritsa
ma’lumotlarini saqlovchi jismlilik yoki qottiq zarrachaviylik (protonlik), bo’laklilik
havoda o’z chegarasini qottirishga, jismga xos ammo ko’rish bilan o’tkazuvchanlik
bo’lib turaverajakligiga xos hamki hodisaviylikka mos tutilib, bo’lib turadi.
Natijada bizlar shu joylashuv nuqtasida, pikselida yoki chegarachasidagi
tasvirdagi grafani qolgan barcha videodagi umumiylik bilan birga sanaymiz
xoloski hamki, ammo matritsa deb hisoblamaymiz. Har bir pikselning ichidan
ichiga o’taverish orqali yangi videolarni bir varakayiga ko’rib ketavermaymiz.
Shu matritsaga o’xshashlik sanalur hamki xo’p bo’pti. Ammo shunga xoslik
kuzatilishi nazaringizga ilinib ulgurgan bo’lsa hamki xo’p bo’pti. Go’yoki
bizlarning dasturlarimiz, videolarni boshqarishimiz diqqatimiz ko’proq botgan
video jabhali qismlariga yoki jabhalariga (va qismlariga) sho’ng’ib darrov
ulanib boruvchi yangi videolar, ko’rsatuvlarni internet manzillaridan o’z-o’zidan
topib qo’yajakligi, bildirajakligi yoki ko’rsatajakligi sanalur hamki xo’p bo’pti.
Shunda kompyuter bilan televizor mutlog’iga yaqin qolganiga xos birlashuvi
amalda sinalur hamki xo’p bo’pti, kompyuterga xos o’yinlar ham havodagi havoli
ekranda, Vidoyda o’ziga xosligiga bag’shida etilib turilajakligi bilan ma’lum
bo’latursin xo’p bo’pti. Endi, odamlar yurib ketayotganalrida, o’z mashg’ulotlari
sirasiga Vidoy yoki havoning o’ziga xos to’siqligidagi tasavvurlar, grafalar
bilan shug’ullanishlarini kiritajaklarki, ammo ko’p ham uddalayolishmaganlar,
chunki xayollari chalg’ib qolishi turgan gap hamki, bir falokat oyoq ostidan
shundoqqasiga chiqib qolsa ne ajab bo’lg’usidirkim bo’pti xo’p. Endi shunday
qilib o’zimning kelishuvchanlikka xos xato, qilmish-qidirmishlarimdan kelib
chiqib yanada o’tishga yoki ketaverishga, bir yoqlamalikka qaratilaverishga
shay bo’lib borayotgan ichimdagilar, kishilar o’zimga aynan mana shunaqa ma’lumotlar,
kelajak haqidagi xabarlashuvlarimni yodimga solib turishga majburliklarini
bilgandursiz balkim? Ichimdagilar haqiqatan ham o’tmishdagi kelishuvli
xatolarimizga oidlikni o’z paytida eslash yoki eslayolmasligimga qaramasdan, bo’lib
o’tgan ishim yuzasidan nega kelishuv shartlariga amal qilmading deb qo’zib, to’zib,
ichimda o’zimga qaratila berayotgan g’aloyonli qiynoqlarini bildirib
turishaveradilar. Men bilsam agar shuki, kechangi sana tahlilimga xos hodisaviylikning
eng asosiy shartlashuvlaridan biri ham shuki, ichimdagilarning yanada o’z
ichlariga, tomonlama yo’nalishlariga singib ketaverishlari oqibatida o’zim
xaloyiq gvardiyamning insonlariga xos bo’layotgan taqdirlarning
farqlashuvlarini, har bir yondosh qismatning ichida bo’lib o’tgan
mazmun-mohiyatni bilishga qodir bo’laman. Shu degani insonlar yoki
gvardiyamdagilarning o’zlari aytishlariga qaraganda kelajakdan aylanib turib o’tmishlar
aro yashaverganliklari haq bo’lib chiqmoqda hamki, holi beri negadir shu,
kelajak yoki bo’lg’usi zamon ommaviy ma’lumotlari haqida o’zlari og’iz
ochaolmasalarda o’zimning Payg’ambarligim qudrati timsoli sifatida o’zim bularni
bilib olib siz azizlarga aniq ravishda aytajakligim, yozajakligim shudir. O’zim
ichimdagilarning yoki tani terim hujayralari aro ich-etimga xoslikdagilarning o’tmishimdagi
oddiygina yashashimga xos bo’lib bo’lsa ham bajarilmay ketgan ishlashlarimni aynan
buyruqli sabab qilib ko’rsatib, “nega?” savolini qat’iy qilib ko’ndalang qo’yaversalar,
yana o’zim ularning ham kelajak haqidagi o’zim bilishim kerakligiga xos muhim
deb sanayotganim sifatidagi taqdiriy-azal, uzoq kelajak davrlarida xos bo’luvchi
ma’lumotlarni nega e’tibordan chetda qoldirmayapsan deb o’g’irlab, topib
olaveraman. Agar ichimdagilar doimiy ulkan, ulug’vor kelajak hayotiy tarzi
sifatidagi ma’lumotlarini bildirib yotaverishga zerikish tuyg’usini
bildirajakliklari bo’lg’usi sanalib qolajakligi ma’lum etilajaklig bo’lsa agar,
o’zim kelishivumizga xos eslarimni shaylab yurib kelaverish davomida
yashaverganim sari shartlarni bajarib olib tursam, qandaydir ruhiy yengillika,
tanimning kassaliklarining (asabli og’riqli joylarining) so’nishiga yoki
pasayishiga va oromlashuvga xosdalik bilan o’zimni ushlaguvchi hamki, xo’p
mayli sen yutding deyishdilar ichimdagilar. Hech kim yangi, olamshumullikka
yoki bashoratga xos buyuk kelajak eng astoydil o’rnashuvchi, an’anaviyliklarga
xos ma’lumotlarni berishdan ham zerikmayroq, tortinmayroq tursin, o’zim ham
shashtimni pasaytirmay, diqqatimni e’tiborim bilan bog’lab kelishuvlarning
barini bitta qoldirmaslikka ko’ra esimdan topib kasalligimning tobora boshqarilishi,
kuchanishiga xos og’riqlaridan qutilishga, shularni susaytirishga yoki
pasaytirishga urinayinki xo’p bo’pti. Ichimdagilarning shartlashuvlarining
mazmuni qandayki desangiz, hozir ham endi yozajakligim ma’lum va mashhurlashib
ketmoqdaki, shu o’z o’rnidaligiga xos yozuvim bo’lib to’g’ri kelajaklig o’zimga
bilinib qoldiki, ichimdagilar meni aslida bo’lar-bo’lmasga kasalimning
haqqoniyligiga xos (teskari) bosimlarini muntazam saqlashli tenglashtirish
ishlarini, me’yoriy o’sishimizning doimiyligini bilib yurishimiz kerak deyishli
ro’kachlariga xos holda boshqaradilar hamki, esimni hisobga olmasdan,
eslamaganligimni yoki yodimda ushlab yurmaganligimni bilib ham kelishuvlariga
xos bo’laolmaganimni sabab qilib turib jazoli ishlarni qilaverishadi. Shu
sababli bo’lsa kerak, ichimdagilarning shunchalik diqqat e’tiborli ravishda, o’zimning
hayotiy yoki borliqqa e’tiborli yondashuvli qarashimga yo’l qo’ymasdan tanlovimning
o’zi shu o’rinda, joylashuvda kerak bo’lib turibdi deb hisoblashimga
qaramasdan, nega sen bizning tanlab qo’ygan, belgilab kiritgan variantimizni
emas, balki o’zingnikini ishlatding deb ham esimga xos yolg’onlik ro’kachi yoki
bo’yniga ilishiga xos bahonalikka o’xshashlik bo’yicha jazolarini kiritib
borishaveradilarki, natijada men ulardan kelajak ulug’vor bashoratli ma’lumotlarining
sarasini ham ortiqchasi bilan olishga qodir ravishda ularni yengmoqdaman. Ha,
shu xolos, ular yanada maydalashaverib, esimga kelish-kelmasligining o’zini ham
bahona qilib o’zimni qiynaversalar, o’zim to’g’rima-to’g’ri tikkasiga barcha
xabarlarini yulib olaveraman. Axir shu oddiy-ku, esimda yoki yodimga solish
qiyin bo’layapti, xotiramga kelmayapti deyilayaptimi, o’zlari ham shuni
tekshirib turish bilan ovoralarki, yana qiladigan shu borasidagi jazolarini
nima dersiz siz aziz o’quvchilarim? Esimda yo’qmi, yo’q hisoblanadi, o’tib
ketdi u ish, men ko’p ushlanib turib eslab o’tirmayman hamki, baribir yodimga
hech narsani keltiraolmasligim mumkinligi turgan aniq gap hamki xo’p bo’pti. Ichimdagilar
o’zimni buyruq-ko’rsatmalari, yumuqli yo’llanmalari bilan tiqib
tashamaganliklarini aytmasak ham bo’larki, shular juda ko’pligining o’zi yetib
ortadi. Bular bilan tenglashishning o’zi bir balo.
Comments
Post a Comment