Nega endi men yana xo'p bo'pti mayli karashmalar endi

 

114. Boshimiz yoki boshimizning suyagi uzra haqiqat posboni sanalgan og’zaki yoki ovozli gaplarning o’zlari, gapirish inson tanasida o’z joyida odamning hayot shakliga monand bo’lib turaverishi nazarga ilinadiki, xo’p bo’pti. Ovozli so’zlarning o’zlari, so’zlarning o’z birligi boshdagi miyaning, maynaning atrof-borliqni kuzatishdagi barcha chizma-grafalarni kenglikning o’ziga o’xshash qabul qilayotganini bildirish ma’nosida shishishni, baqaloq bo’lib go’yoki shu atrof bilan birgalikni ifodalashga qodir ichki tabiatni, xarakter yoki mantiqni nazarga iladi. O’ng oyoq esa yozuvli gaplarning aslida yolg’onligi, har kimning o’zining tuyg’usining ijrosi bo’layotganini ko’rsatib qo’yish sababli inson yurgani yoki harakatlangani, qadam bosgani sayin pastga cho’zilib ketaverishini, yurgan yo’licha uzun bo’lib ketaverishini bildirib turganga o’xshatiladi. Insonning chap oyog’i esa odamning bo’y-basti uzunligiga xos, hayot-shaklining asosiy ko’rinishini, o’zini belgilab turaveradiki, shu jumladan yozuvli, bitikli yoki harflar ortidan tuzilgan yakka so’zning o’zlari bilan amalda ko’rilmoqdaligi nazarga tushadi hamki, bo’pti xo’p. Bular bizlarning ongimiz bo’yicha tanamizning hayot shaklini va sezgilarimizning qabuli haqidagi suhbatlar turkumi sifatida baholangay endi hamma payt ham bo’pti xo’p. Miyamizda qabul qilgan borlig’imiz yoki maynamizning shishishi uchun o’zining mavjudligi, chizmalari yoki grafalari (bir qarashdagi mantig’ining) o’zi borligini hamda oyoqning qadam bilan aniqlashuvchi joylashuvi, uzunlashganligi mos keluvchi o’z nisbiy o’rnini belgilovchi kuzatuv qarashlar haqiqatan borliqning, tevarak-muhitning o’zining mavjudligi borasida bo’layotganini yoki qo’zg’aluvchan, yuruvchan borliqning o’zining isboti borligini qanday ifodalashga qodirmiz? Shuning uchun og’zaki va yozuvli gap-so’zlar haqiqatli va yolg’on aniqlik o’yinlari doirasidan, chegaralaridan nariga chiquvchi aylanishlarni inobatga olib qo’yaqolamiz. Umuman olganda esa og’zaki yoki ovozli xabarlarda gaplarning o’zi, tuzilishidan qat’iy nazar anglatayotgan mazmuni yoki yolg’on tuzilishdan (so’zlardan) iborat qolipining o’zining mavjudligi hamda yozuvli so’zlarning sanskritcha aniqlashuvining o’zi mavjudligi bor bo’lsa biz uchun haqiqat ustuvorligini bittaga, eng kam birginaga ustun qilib tabiat va ilmu-fan, dunyoqarash uchun aldovli munosabatlarga, aldamchi ehtiroslarga yoki yolg’onli ishonch o’yinlariga shak-shubha qoldirmaymiz. Ha, bizning yopiqligimiz shunchalik. O’z qobig’imizni o’z tuyg’ularimizga asoslanib sezgilarimiz va jonimiz orqali boshqarishimizdagi boshqalar bilan aloqalarimizning alohidaligi, ajratilganligi yoki uzluksizlik uchungina harakatga qaratila uzlukliligining borligi aslida bizlarning har birimizga hisobga olinayotganga o’xshab aniq, to’laqonli aniqlikda yoki umumiy haqiqatda (ko’pchilikda deb topilgan chinlikda) emasligi ma’lum bo’laolayapti. Ovozli yoki og’zaki gaplardan iborat tugallikni hamda yozuvli so’zlar bilan to’ldirilgan qo’lyozmalarni, bitiklarni yoki bosma shriftli matnlarning umumlashmasini bilganingizda yoki ko’rganingizda shularning ishlashi, vazifasi uchun bularning o’zlaridan boshqa ishonchning o’zi haqiqat bo’lib qolaolmasligini nazarga ilaolasiz albatta. Ha, mening oldimdagi kishilarga, insonlarga ham o’zim aytgan gaplarimni qaytarib o’zini chiqarib ayt deganimda qiynalishibgina javob qaytarishga uringanlarki, xo’p bo’pti keyin shu bosimning qat’iy majburlovi yoki qistovi asosida boshqa bu bo’yicha so’rayolaolmagan hamman. Zero birinchidan o’zim birinchi navbatda yasagan og’zaki gapimning so’zlari ham aslida yashirin, ishonchsiz yoki boshqa-boshqa o’zi bildirib chiqarib so’zlamayotgan so’zlardan iborat. Ikkinchidan esa qaytarib chiqarishi lozim bo’lgan yaqindagilar, hamsuhbatdoshlar ham qaysi so’zlarni qo’llab gapirganimni gapimning o’zining chiqishidan ham ularning o’zlari qaysi so’zlarni ishlatayotib javob qaytarayotganliklarini o’zlari ham bilmasdan, faqatgina moslashuv ishonchiga borib taqalgan holdagi o’yinlariga o’zlarini bag’shida etaolsalargina men kutayotgan, o’zimning ishonchimga singib bilguvchi umuman boshqa bir gapimdagi so’zlarimni yoki balki to’liq gapimni qaytarib bilishga qodir sanalmoqdalarki asti qo’yavering xo’p bo’pti. Umuman olganda esa bizlar yolg’on yoki aldamchi voqealarga ko’p ham o’zimizni bag’shida etmasdan, ko’rinib turganiga o’xshab og’zaki gaplarning va yozma so’zlarning bosimlaridan ko’pchilik uchun, haqqoniy foydalanib ketaverayapmiz. Tarkiblar bizlarga go’yoki keraksiz haqiqatlarga, yolg’onning chindak ifodasiz qolib qolaverishiga o’xshab qolmoqda. Demak, birinchi bosqichdagi asosiy o’rinlashgan haqiqat va yolg’on o’yinlaridagi so’zlashuv yozuvli iboralari hamda og’zaki nutq madaniyatining gaplashish jarayonlari uchun to’liq doiraviy chegaralaridan yaxlit doira yuzasiga, tomonning o’zining egaligiga nazar tashlab ma’no va mantiqni chiqargan ham bizlarki, xo’p asti qo’yavering. Shularda, yozuvli iboralar va og’zaki nutq madaniyatiga xos birliklarda foydani yoki haqiqatni yakunlovchi yopiqligining, tugatilishining yoki yakunlanajakligining o’zi kifoya hisoblanadiki, xo’p bo’pti endi bo’laversin. Yozuvli so’zlar chizmalarning boshlanishini, og’zaki gaplar esa aqlning debochasini bildirsa, qolganlari befoydadirlar hamki bo’pti shu mayli. Men holi boyagi mavzularimda, maqolalarimning birida yozib ifodalaganimdak tabiatimiz, koinotimiz nimayki ichki jarayonlari, ob’yektlari bo’lsa, barchasi yolg’on degandim. Tabiatimiz bu – bizning ibtidoiy holatimizdagi, hozircha yashiringan o’z tarafida birinchi haqiqiy sifatidagi yadro faoliyatimizni, farishta-ruhlarning tappi xudoligini bildirib biz, insonlarning tomonimizda birinchidan yolg’on yoki aldov sanaladi. Ikkinchidan esa tabiat-koinotimiz, dunyoyu borliqlarimiz o’z tarkibiy tuzilmaviy shakl-shamoyillari bilan birgalikda bizning, insonlarning aqli va ongi bilangina o’zlariga o’xshash haqiqiy sanalib berilguvchi hamki, xo’p bo’pti qo’yaqoling. Atrofimizni o’rab olgan, borlig’imizda joylashib turgan va shundoqqina ko’rinib turgan daraxtlar va boshqa narsa-ob’yektlar aslida dunyoning yoki boshqa borliq qismining kim-qayerlarida, boshqa-boshqa tarqalib yotgan joylarida sanalishadi hamda aynan bizning atrofimizda mantiqiy tarzda yolg’ondan o’zgarib turuvchi, bor-yo’q qilib o’rnashtiriluvchi har xil holatlarda joylashtiriladi. Mana shuni mantiq deyishgan haqqatan. Faqatgina bizning aql-ongimiz bilan o’zimizning tana qimirlovli harakatlarimizdan biror yerga nisbiylashmay ifodalab qilayotgan ishlarimiz kerakli ob’yektni, narsani yoki daraxt mevasini (istalgan borliq a’zoli narsa shaklini) oldimizga foyda uchun muhayyo etib qo’yajakligi hisobga olinadiki asti qo’yavering xo’p bo’pti. (ikkinchi o’g’limiz Mustafo, payg’ambar o’g’limning g’amxo’ri menga o’xshashini bildiryapti). Zero payg’ambar sanalmagan insonlar o’z Payg’ambarlari sifatida biz katta payg’ambar insonlardan o’zlarining Gotlari nima bo’lganligini bilib, ko’rib kelishganlarki asti qo’yavering. Shu ular uchun oddiygina hayotiy turmush kechirish shakli sanalib qo’yilgan. Ular, oddiy insonlar turgan joylaridagi qimirlovlari bilan barcha narsalar oldilariga muhayyo etilaverganidan xursandchilikka berilib ketaverishganu, asti qo’yavering. Bizlar, payg’ambarlar uchun esa o’zimiz yelib-yelpab, qiynalib yetib olib, so’ng teggan yoki ko’rgan, ushlagan narsalarimiz holi ham o’z joyida qotib turibdi-ku deya, shu ob’yektlarga erishganmiz. Bizlar payg’ambarlar nisbiylik bilan yerni bosib masofa tashlab yuriganmiz va aniq ko’rib turgan narsalarga erishganmiz deb hisoblaganmiz. Insonlar uchun esa narsalarning o’zlari go’yoki inson tanasiga o’xshatilib yakka turavergan-u, odamlarning o’zlari Yerni masofaviy shakli sifatida yolg’ondan shu masofani, uzoqliklarni bosib kelganga o’xshatilib havo orqali nurli tezlikda, uchib kelib, yoki narsalarining, ob’yektlarining oldida paydo bo’lib tegib mazasini tortishganlar, xo’p bo’pti. (shuning uchun kim bilan o’ynashayotganingni bil deyishayapti ichimdagilar, sen bilgan insonlar bizlar, kishilar yoki elektronshiklar emas, haqiqiylari deb bildirishayaptilar. Ammo men shunga ishonarmidim, anchagina o’xshayapti-yu ha, xo’p bo’lsa ham shu bo’yicha, baribir). Insonlar aql va onglari bilan o’zlarining qayerdaliklarini tasavvurlariga oid qilishlari zahotiyoq shu joylashuvni, kelishuvni va moslashuvni zamon va makon osha egallayolishganlar. Mening xotiram va o’zimning shu aytayotgan o’zim uchun haqiqatim hisobga olinganigina uchun faqatgina insonlar mening yonimdan o’zimning qonun-qoidalarimga asosan go’yoki masofa bosib yurib yetib kelganga o’xshash oxirida jo’n, tegajonli ishlarini qilishadi. Aslida esa ular birdaniga ortimda paydo bo’lishlari hisobga aytilayapti. Ikkimizning ham shart-sharoitlarimiz to’siqlashgani uchun ular o’zlari uchun paydo bo’lib kelib qolganlarini men go’yoki vazifaviylik yoki kodli, mazmunli harakatlar aro kelib o’zlarining tasqara, masxaranomus yoki jo’n ishlarini qilishdi deb hisoblayman. Tegish ishlarida ham anchagina mazmunli ishlashadilarki, ammo shu joylashuvning o’zida ham narsalar bilan keskin kichik doiradagi, tebranishli o’yinlar bo’lib ularning qo’llarini yoki harakatlarini ham narsaga muvofiq, mos yoki yo’nalishli (nomusli, vazifaviy) qilib menga bildiraveradi. Shuncha paytdan beri men ularning shunga bog’liq qimirlashli harakatlarida holi-beri beo’xshovlikni kuzatmaganman, faqatgina mening o’ylovim, aqlim va ongim uchungina menga xos dirrilashli, teppaga yo’nalish chiziqli vazifaviy emas, balki eniga ko’ra xohish-irodali, tasodifiylikni o’rinlashtirib masxarani sal kamaytirishgan shekilli, xo’p bo’pti. Shu o’rinda yana aslini takrorlab eslatib qo’yayki, hech kim adashmasin. Yo’nalishlilik, vazifaviy kodli barcha shartlashuvlarning javobini berib yoki bosimiy oldinga intilish, harakatlanish yoki tegib ishlash bu – o’zimniki, dirrilash yoki es va xohish-irodali tanlovga asoslanish esa ularniki, insonlarniki sanalur. Nechun shuni aytayapman, chunki barchasini ikkovlashimizdagi kelajaklar bildirib qo’yishadiki, hammasi oxirgi qaralishning har kimning o’zini aniqlovchiligi va aynan oxirgi darajada o’ziga tegishliligini hisobga olmog’i kerak. O’zim qarriligimda yo’nalish yoki oliy ongning kodini egallovchi bo’lib aslida qariyman, insonlar esa xohish-irodali yoki tanlovli eslariga ko’ra yosh bolachalar, go’daklar qiyofasida bo’lishadi. Yo’nalish, chiziq degani go’yoki barcha tanlovlarni, gorizontal xohishli-istaklarni inobatga olib boruvchi bosimning ijrosiki, xo’p qo’yaqoling. Tanlovlar yoki tasodif, xohish-irodalar degani barcha shu yo’nalishlarni, chiziqlarni yoki bosimlarni gorizantaliga, ko’ndalangiga bitta qimirlashga doir barbor qilib tugatishi, yakunlab berishiga bog’liqli tanlovlarni o’z ichiga olmoqdaki, asti qo’yavering. Yo’nalish yoki chiziqqa farqi yo’q, u bosim, demak, yo’nalishning manzili taqdiriy lahza bo’lib, shuning uchun kelajak asnosida yuqoriga yurish ramzini, vertikallikni ifodalashga ham qodir. Agar yo’nalishning yonida tasodif yoki tanlov ta’siri o’rnatilmasa, bildirilib yo’nalishni o’zgartirmasa, shu chiziq bir umr oldindan ma’lum bo’lgan kodiga, taqdiriy lahzasiga yo’naltirilgan aniq chiziqda (kutilgan harakatlar yo’nalishida) bo’lib turaverardi. Yo’nalish go’yoki robotga o’xshatilgan shu boisdanham. Agar yo’nalish o’zining bosimini tanlovga yoki xohish-irodaga bildirib qo’ysa, gorizontal tebarnib, bordi-keldi qiluvchi chiziqlar birlashganga o’xshab o’rtasidan bo’rtib yoysimonlashib qoladiki, shu insonni devona qilajakligi ma’lum va mashhur endi. Insonlarga devonalik, jinnivozlik ayni muddao, lekin hozirgi kunda ular shu devonaliklarini mening o’zimda bildirib foyda qilishayaptiki, asti qo’yavering. Men o’zimni shu holatlarda ajrataolmayotganim yoki asrayolmayotgan bir chetda tursin, hattoki buni bilib yurgan, idrok etayotganlar ham ajrataolishmayapti, aynan o’zimning aralashmaviy bo’lagimga yoki borligimga murojaat qilib meni shunga o’xshashligimdan, devonalikni birga olib borish qiyinchilikgidan, ozoridan ayro qilishaolmayaptilar. Zero uyog’ini so’rasangiz, shu gaplarga yoki yo’naltirilgan o’z o’rnidagi devonalik izohini bildiruvchi bosimlariga men bosmachilarning, bosimchi ichimdagilarning ustidan o’zimning bosimim bilan nazorat qilib ta’sir etayapmanki, shu ularga ortiqcha bosimdan ajralaolmaslik bo’yicha qiyinchilik bildirsa ne ajab. Ha, endi yaxshi mafiadagilar, yaxshilarning kodli jamoasi yoki o’zimga o’xshash o’zimni bilganlar devonavor ichimdagilarning qo’llaridan oliy ongimning bosimini to’g’ri ishlattirish uchun olib qo’ymasalar bo’lmas hech. Yomon yoki jismli, tanali mafiachilar esa tezroq meni devonalar orasidagi shu telbalar kirib olgan tanamdan ajratib qo’ysalar yaxshi bo’lardi. Zero bilmasam agar, devonalarga meni ham tiqishtirib jinnivozlik qilish yoqadimikin? Ichimdagilar “B. dam”, “sen qil, buni qil” deb go’yoki mohiyatan o’xshashlikka asosan juda nozik seziluvchanlikka asosan mening devonaligimdan, aynan shu ichimdagilar bostirib qo’ygan devonaliklaridan ajratishga urinishgani sal-pal sezilishdadir. Endi, aql-idrok yoki ong insonlarniki desak, insonlarning borliklari yoki mavjudliklari haqqoniyligi ustida mening aql-idrokli ishim ham o’z haqiqatining mavjudligini bildirayaptiki, xo’p bo’latursin. O’zim aql yoki ong orqali tabiatimni aniqlashga urinaman deyapmanmi, demak shu aniq va to’g’ri sanalur. Protonli tanalarimizning va yadroli go’zzuklarning haqiqatlari aniq ta’minlangan. Bizlar uchun tabiatdagi birinchi va ikkinchi sifatidagi yolg’onning birinchiligini va haqiqatning ikkinchiligini ajratmog’imiz kifoya sanalurki, xo’p bo’pti. O’zim aqlim va ongim bilan insonlarning barcha havodagi o’rindiqqa joylashib olib narsalarga birdan, to’satdan yoki yoppasiga yetib kelib qolishlari va foydalanishlari ortida qoldirgan chiziqli yo’nalishlari, trayektoriyalaridan mantig’im uzra borliqdagi amaliy qiyofani, ifodaviylik aro chiziqli rasmlar va grafalarni, haqiqiy borliq shaklini kuzatishga qodir bo’laolayapmanki, xo’p bo’pti. Albatta, haqiqiy borliq yoki chizmalar aqlim va ongimning chegarasidan ortiqcha bo’laolmaslarki, toki o’ylovimdan, aqlim va ongimdan foydalanib kerakli nuqtaga, tegishli joyga boraman deguncha barchasi o’zgarib qolishi hech gap emas hamki, bo’pti xo’p. Devonalar bilan o’zimga tegishli umumiy tanamiz, insoniy jasadimiz orasida o’zimni birgina atalib, boshqacha tutib yengil bo’sh sifatida his etsam, farqlasam yoki taniganga o’xshab qolsam, darrov ichimdagilar, shu iflos farishtalar (farishtalar nomiga kayf qilib axir yaxshi deyaptiku deyaptilar, ammo faqatgina mening qarashimning bahosi yotadi xolos, axir kimligini yozishim kerakmi, ular o’zlariga o’zlaricha yomon nom qo’yib shuni ayt deb o’zlari aytayaptilar emish) yana ko’tig’arlarcha, albatta, busiz bo’lmas ham, “dam” deb bo’qxona qilib chaplab yuborishadi. “dam” deyishlariga damligim yoki havo bosimiligim anig’u, lekin bilmasam bu qiliqlari qandaydir haqiqatan buldozerlarcha, buldoglarcha yoki seskantirib to’lqinlantirib aniq yuboruvchi, aniqlashtiruvchi bo’lib tegadi. Devonalikdan dam bo’lib o’zimni taniyapmanki, bilayapmanki, yana dam so’zini qo’shib aytib chiqarib qayta devonalikka solib bilganlariga “qoyil qolay”mi?! Umuman olganda devonalar yoki insonlar birinchi navbatda narsalarining tanasiga, shaklli jismonan tuzilishiga yoki moddiy aniqlikdagi ko’rinishiga e’tibor berishib, shularni haqiqat sifatiga kirgizishganlar. Ular uchun ham tez paydo bo’lib kelish yoki qolish, uzoq kilometrlarni shu onni o’zidayoq bosib o’tib ob’yektlarining oldiga g’oyibdan paydo bo’lib kelib qolishlari ularning haqiqatining yolg’on birinchi tomoni sifatida qaralarki, xo’p bo’pti. Insonlar ham mening kodlashtirgan harakat chizig’imga o’zlarining tushib qolganliklarini, yo’liqtirilganliklarini yolg’on hisoblashadiki, asti qo’yavering. Ha, ammo ular uchun shu g’oyibdan paydo bo’ldim deyishlarida kodni bir pulga chiqarishadi hamki, zero kod elektronlar yoki to’lqinlar xolos, mutloq eng kam joy egallaganki, shuning uchun odamlarga oddiygina vaqtning sakratilib o’tishini hisobga olishlar amalda foydali sanalmoqdaki, xo’p bo’pti. Insonlar bir qarabdiki, foydalanib turgan joylarida soatda vaqt 2 soat orqani bildirsa, yana shu ondayoq boshqa uzoq joyga g’oyibdan paydo bo’lib borib kerakli amallarni yo’lga qo’yib turganlarini fahmlashlari bilanoq soat 2 soat keyingi hoziroqlarini bildirishi mumkin. Insonlarning onglashuv yoki aqllashuv sifatidagi tanalari hamda o’zimning jismonan shaklda tanam bir-birlarimiz uchun aniqligi ma’lum va mashhur bo’latursin endi. Aslida oxirida, bu har kim o’zi deganida aql va ong o’zimniki, jismoniy odam va foydalaniladigan narsali tanalar esa insonlarniki bo’laqolsin. O’zim gaplarimdan foydalanib mantig’imni aql va ongimga yetkazish ortidan insonlarning ishlari o’laroq borliqni grafalardan to’ldirib aniq yoki chin chegaralarni topaqolayin, xo’p mayli. O’zim narsalarga borib tegilajakligim holi beri aniq tuyulsa ham, aslida narsalar sakratilgani yoki o’z joylaridan havodan beri tutilib olib qo’yilganliklari uchun go’yoki o’zim ham kam qo’zg’alishli, yurishli ravishda narsalarni yaqinlashtirib bilib, ulardan foydalanayotgan bo’laman. Mantig’im (24) dan yoki og’zaki nutq madaniyatili gaplarimdan ma’noga yoki aql hamda ongga (38 ga) e’tiborim sifatida aniq chegaradagi haqiqiy qo’llanishlarga xos bo’lib yuraman, 14 dagi yozmali so’zlarimdan 23 dagi ko’z bilan ko’rish sezgisigacha shu aniq chegaraviy chin doirasidan tashqi noma’lum ravishda g’oyibdan, havodan o’zgarib turuvchi narsalarga boy olamimni yaratadigan ham o’zimki, xo’p bo’pti. (tugatishdi, tamomila haqsan deb o’tishdilar hamki bo’pti). Hozirgi yaqin hayotiy o’zgarishlarga boy kechinmalarimda go’yoki narsalar va voqea-hodisalar parcha-parcha yamoqlarga o’xshash holatida bir-birlaridan yaratilib hamki, asl egalikdasi, bo’layotgani yagona but holda turayotganga o’xshamoqda hamki, ne deyursiz shunga bu. (tugatishdi). Insonlar hozirgi kunda menga qarshi bo’laqolsin xo’p mayliki, tanalarini jismlashtirishga urinibroq turgan holda yolg’onli masofalarini yoki ichki kechinmalarini o’zlaridan yanada forig’ qilayotganlaridan xursand ko’rinsalar ne ajab.