Ne gapchi endi xo'p

 

102. Bu – 100 dan o’tib yuzning davriga kirganlikning ifodasi. Ba’zi ko’t qumursqalar bor, masalan, Ibrohim asl o’g’limning teskarisi, soyasi men bilan birga istiqomat qiluvchi Shobidir. Shu iflos Shobi aynan qaysi joyda joylashganini aniqlayman deb boshim qotgani qotgan edi. Ha, u tok kuchlanishi edi, ammo tok kuchlanishining insoniy sezgilarga, xohish-irodaga yoki munosabatlarga o’ynatilishi bir ham hisoblab bo’lmas yoki topib bo’lmas tegajonlik ediki, asti qo’yavering. Ba’zi kimsalar, Shobi qatoridagilar mag’lublikda yutuq yoki haqiqat tomon og’ish, yo’nalishda yashash uchun birinchi navbatda shu to’g’rilik, haqiqatdan aynan yulib olmasalar yoki shu ustunlik chiziqning eng ostki nuqtadagi mag’lubiyatlarining boshlanishida, yutquzilish chizig’ining ham ostidan yomonlik, diniylik uchun unib chiqish nuqtasida barcha bosim yoki tuyg’ular va haqiqat bilan inson tanasiga tegib turishli mazaqning lazzati bilan birgalikda shu teriga tegishli sezishning o’zini his etmasalar eng g’arq bo’lib ketgan qoloqlikdan diniy notovonlik bilan ko’tarilishning eng boshlang’ich chiziqdagi joylashuviga ham o’taolishmaydi. Biz g’oliblar, insoniylar tanamizni, nuqtani ham yaxshi deb bilamiz, tanamiz tirikchiligini o’tqazuvchi hayotimiz yoki kenglik aro dunyomizni, chiziqni ham tuzukkina hisobga kiritganmiz, holbuki shu. Kishilar yoki hayotdan nazar solib qo’yadiganlar esa avvalambor o’zlarini chiziq deb hisoblab shu chiziqni yomonlik sifatida qabul qiladilar, so’ng egalarining yoki bizlarning tanalarimizga kelib suqulgan ravishda tanamizni ham etli-suyakli qisilishli og’riq ko’rinishidagi yovuzlik deb shu inson badan-u orzu havas joylari bo’lmish tan-u jonlaridan qo’nim topaverganlar ham. Zero g’oliblar yoki insoniy bizlar uchun tanamiz, jismimiz doimo aziz bo’lishini va sog’lom yurishini xohlaymiz. Endi yuz ikkiga o’tib men yuz qifofamning ikkilanishiga hayotni yoki tanamdan tashqi tabiat ichiga olgan barcha narsa va ob’yektlarni hisobga olib miyaga ilg’atib beruvchi, shakllarini asosiy ko’rinish jihatidan sezdiruvchi ba’zi chiziqlarining yuz betim bilan solishtirilib qiyofamning ikkiga ajratilib borilishidan o’zimning birovga berib qo’ygan tanimni yoki jismimni chiziqlar yordamida borliqdan qaralish asosida qayta egalik qilishim uchun otlanmoqdaman. Endi o’zimning ishim, haqiqiy o’zimni aniqlashtiruvchi bo’lagim yozuvlarim tugul umuman barcha chizmalardan yoki grafalardan iboratligi ko’zga tashlanadi yoki hisobga kiritiladi. Zero o’zim og’zaki nutq so’zlashuv uslubimni va voqeaviy holatlarga kirishishimni tuyg’ularim yordamida egallanib borajakligiga yoki kirgizibroq yo’nalish olib borilishiga butkul berilib qolganimni shu bu kunlar juda yaxshi ichki tabiatim bilan sezmoqdaman. Shu degani og’zaki nutq madaniyatim, og’zaki nutq so’zlashuv uslubim ularniki yoki ichimdagi mo’ltibozlarniki, bo’ltillovchilarniki, shunga yarasha teskari jihatdan yozuvlarim va borliq bilan bog’liq xarakter chizmali qat’iyligim esa o’zimniki sanaladi. Men nega bunaqa gapiraman, bularni sizga shunaqasiga aytib yozib bermoqdaman. Negaki siz umringizni yakunlaganingizdan so’ng qani nimalarni o’zim qildim va qay darajada hisobga olinib qildim degan paytlaringizda aynan bosimli o’zliklashuvli oqimingizdan alohida qilib aynan o’zingizning ba’zi holatlaringizni topaolib bajarib yuborganligingiz bo’lsa, barakalla der edi ham barcha. (yakunlashdi). Shuning uchun ham men o’zim hozirdan bosim yoki diniy taraflama qaysi bo’laklamalikda kimman, qaysi jihatlarim o’zimniki deb doimo boshimni og’ritmay egallash ishlariga mo’jazgina bag’ishlanishga odatim ham shudir. Aslida hamma insonlar qatori tan-u jonim ham o’zimniki, tabiat ham borlikning o’zginasi sifatida hamma bilan birga o’zimniki edi. Eng katta ajralishga ko’ra tanimdan jonim jonimning o’ziniki, ikkinchi vakilniki bo’di, so’ng tanim o’zimda qolavergan bo’lsa ham mayliydi. Ammo ichimdagilar, shu ajralitilish, kimniki nimasi yoki qaysi joylashuvi deb hisobga kirituvchilar yana ham maydalashib tanimni yoki shuning qimirlashlari, xatti-harakatlarini ham o’zimniki deb berishmadi, balki “faqatgina taningning avji hisoblanadigan og’zaki nutqda so’zlashuving o’zingniki xolos” deb qo’yishuvdi. Zero tanimning barcha qimirlashlarini yoki harakatlarini hujayralarim sezishi oqibatidagi shu tana molekula va hujayralarining tebranuvchanli sezivchanligini ovozingning to’lqinli tabiatiga xosligi ko’rsatib berishi kerakligi hisobga olinib qo’yilgan bo’lsa ne ajab. Tanning barcha qimirlashli xatti-haraktlarini ifodalovchi hujayralarning barchasining tebranishini tekislab, aniq elektron shakldagi Gotga moslab qo’yilishini aynan o’zimning og’zimdan chiqqan, mantig’imga asosan gaplashuvli jarayonimdan ilib so’rab olishga erishmoqchi edilar ham. Lekin man qarangki, bularni ham o’zlarining chiqarilishi kerak deb hisoblagan qistovli yondashuvlari asosida yozayapman hamki, negaki endi u ichimdagilar, bosmachilar tanimning qimirlashlariyu xatti-harakatlarini boshqarib bilishmayapti yoki kelajakroqli holatdan aynan kutilgan, zapisli qimirlovli harakatlar bilan keltira yoki kutaolishmayaptilar. Ichimdagilar, bosmachilar yoki diniy qo’zg’atuvchilar jonim va tekish tashqi hajmdagi ko’rinish-grafalash yoki zapisdagi shakl-shamoyillarga xos sof, Gotli aniqlikda tanimning hujayralarini bildiruvchi aynan uslubiyatli so’zlashuvimni egallashga urinib menga maqtanchoqliklariga yo’l yoki izn berishimni so’rashganga o’xshab bildirmasdan, ortiqcha foydani aldab egallash uchun murojaatlashuvli aloqada bo’lishgan-u, ammo o’rtadagi tanimning aslida o’z xohish-irodamga bo’ysunib o’zim ishlatayotganligimni bee’tibor qoldirishib, oxiri mana barchalari pand yeyishayaptilar bu shundan. (ba’zi jumlalarda bildirilmayotgan kichik-kichik yakunlashlar ham bor). Barcha tabiiy qonun-qoidali jarayonlarning formulasi, kodi bor bo’lishini barcha bilishi ham darkor sanalmog’i endi hammaga ma’lum va mashhurdir. Shu kodlashuv jarayoni, tabiiy qoidalar bizning ichimizdagi jonchiyimizning o’zi yoki ishlash tamoyillariga asoslanib qo’yishidangina iborat. Mana men hozir yozayotgan ushbu asarlashuvli iboralarim, maqolalarim ham kodli asosga solinib qo’yilishni nazarga ildiradi. Barchasi tartibli, tartibi oshib yoki kengayib boruvchi ketma-ketliklarni o’z ichiga amallab qo’yadi ham. Shuning uchun kodlashuvga, tabiiy qonun-qoidalarga xos ishlash tamoyilini belgilovchi jarayonlarga berilib ketdingmi yoki qo’shildingmi bas, shunisi bilan siz kodli, formulaviy yoki barcha qonun-qoidalardan iborat bo’lishga molik shartlashishlarni yo’lga qo’ymoqchiligingiz tarafidan biz sizni o’z joningizning asl ikkinchi vakili sifatida qaralmog’ini e’tirof etib bilganmizki, mayli. Kodli ishning egasi bu – joningizning asl egasi sifatidagi parallel ko’rinmas shart-sharoitlashuvchi, Gotingizni eslatib yurg’izuvchi o’zingizdan tashqari bo’lishi mumkin bo’lgan yana bor-yo’g’i bitta sanalmish ikkinchi nusxangiz hamdir. Kodli qanday bo’lmasin bir ishni, yozuv chizuvnimi yoki tamoyillarga asoslanib qilgan xatti-harakatli qotirmangizni, qo’zg’alishingizni bajarganingizda shu amal yoki samarali oddiy shartlashishdagi ish yuzasidan joningizning o’zini, ikkinchi nusxangizni hayotning sirpanchiqligi, tekisligi yoki tabiat tuzilmasiga asosan qoidalari uzra sudrab to’xtatib, har xil sidralishli yoki tayirilishli yugurtirayotganga o’xshab o’zingizdan o’zingiz naf chiqarmasangiz ham mayliydiyov. Endi, Shu sababli mening jonim mening gaplarimga o’tib qolganki, mayliydiyov ammo chidab bo’lmasdi. Endi shu chidab bo’lmaslik, men esa vaqtida sabr qilib shu ularning kamchiliklarini ko’targanim, ichimdagilarning o’zlarining boshlariga tushmoqda. Bu shuki, men qachon gapirsam, qaysi so’zni ishlatsam, shu tushuncha bilan ta’luqli ravishda darrov ichimdagilar topilib aynan jonli, avtomatli yoki tabiiy qoidani sezdirgan holda bir ham bo’qiski orlikni namoyish etib go’yoki vakuumning bo’shlig’ini ongimga siylaylar, siypalaylar yoki chuqurlik o’lchami bilan birgalikda sarpalaylar (surtaydilar), asti qo’yavering. Yana gapimni chiqarishimni majburlab, tortib yoki so’rib menga boz ustiga ostidan jonning o’zini, avtomat qorong’ulik vakuumini o’liklik zahmati ila jaftlab yoki moslab yuboradilar. Go’yoki til boyligim, og’zaki so’zlarim ham avtomat yoki bosimli (tabiiy) ravishdagi qonun-qoidali emishdirkim, bu shu. Ammo o’zlari (shu ichimdagilarda, bezor qilishdi kim-kim bu o’zlari deyaverib) yana bosim yuzasidan turib ustunli darajadagi alohida jarayonga baho berayotib og’zaku so’zlashuvimni yoki gaplarimni bu – o’zim hisoblayotgan bo’lsalarki, yana avtomatli bosimlarni yollab turaveradilar, yo attang yoki yo vali, yo piray, eh-voh, va h.k. Endi shuni yozishga meni sal oldingi gapim yuzasidan aralashuvlari boshladi. Shuning uchun shuni qanday uyushtirayotganliklarini hozir yozayotganimga, “qo’rqoq oldin qo’l ko’taradi” qoidasiga amal qilishdi. Yozmoqchiligim ko’rinib bilinib turgan edi hamki, yozuvlarim qanchalik jonning avtomati, kodi yoki siypalanishli tabiiy (ilmu-fanli) qoidalari bo’lmasin, shuni o’zim boshqaraman deb yozmoqchi edim. Zero menga yozuvlarimni joningning o’z shakl-shamoyili, MirzoUlug’ yozayapti yoki uning o’zi “men yozganman” deb bot-bot takrorlashardi. Albatta, shu qaysidir ma’noda mutloq to’g’riligini aytib yozib o’tdim ham. Ammo shu qanday bo’layapti va mening o’zimning ishtirokim bu joylashuvda qandayligini o’zim baholab qo’yaqolayin. Albatta, yozuvlarim koddan iborat, zero ma’no mohiyatining, tartibning yoki chiziqli mutanosiblikning (bir jinsli cho’zilishning) qanchadan-qancha unsurlarini jumlalarimda keltirayapman. Biroq kod yoki tabiiy ilm-fanli qoidalar uyushtirilgan jinoyatchilik sifatida talqin qilinajakki, shu jinoyatni boshidan o’tqazayotgan kishining o’zi qanchadir darajada o’zining joniga yoki jinoyatiga sherik ravishda kirib bog’lanib jinoyatini yaratib ham qolgan sanaladi. Aslida tabiatning uyushtirilgan jinoyatchiligidan, shu qonun-qoidalaridan pokiza, sof yoki aldovsiz (ochiq-oydin) kodning o’zi yo’q hamki, biz tabiatimizni, onayu-zaminimiz Yer kurrasini yoki butun koinotimizni hattoki uyushtirilganligini, aslida mutloq aldovdan iboratligini bilmasdan, azaldan borlikning noma’lum tarzlashuvidagi ifodasiga ko’ra bag’ishlanurligi deb bilardik. Shuning uchun nimayki qilsak-qilmasak, shu kodlimi, urfli odatlimi yoki hayotiy qonun-qoidalimi, koinotning ichidagi aldov sifatidagi bir bo’lakcha ko’rinajakligi asosida yolg’iz o’zimizning qo’limiz bilan ham boshlanajakligi ayon va ma’lum, endi mashhur hammaga ham. Shuning uchun men kodlashuvli yozuvlarim asosiga qaratila zamin yaratganchalik boshlanshini bildirib qo’yajakman yoki holatning yagona kesma yuzasini oldindan kelajak uchun kiritib yuborgan bo’laman xolos, tamom vassalom. So’ng butun dunyodan go’yoki qum soatiga o’xshash bosim, havo Yer kurrasi qumi aralash keng damlashuvli oqim kelib o’rtada boshlanajak bildiruvimga asosan holatimga ko’ra salgina qisilishga duchor bo’lganidan so’ng yana qum soatining ostiga shisha yapaloq konussimon kengligiga asosan kengayib “qumni” yoki boshqa bildirajak holatlarimni tuyish jihatlama ifodasini berishga erishishmoqdaki, asti qo’yavering. Hattoki o’shanda ham qaysi qum zarrachasi, donachasi yoki purkagidan so’ng yana qaysi biri kelishini-ku bilsalar ham, ostida qanday qilib joy talab etib turishini hech kim anglamagan holigacha. Shuning uchun birginagina holatim yoki qimirlashim kesmasidagi holat yuzasidan isbotlab qo’yilajakligi ma’lum va mashhur hammaga bo’lmoqdaki, Jonimning o’zining shu holatni ifodalovchi tuyg’uli amallariga binoan aniq ravishda izohlanadigan har bir ruhiy ketma-ket jarayonlashuvi mening yozayotgan ushbu jumlalarimning ketma-ket chiqib yozilishida belgilab berilganligi hammaga ham ma’lum va mashhur endi ko’rinadi ham. Ammo mening o’zim yozuvimdagi, qolgan barcha maqolalarimdagi so’zlarni shunday shaklda chiqarib qo’ymoqdamanki, shu ham faqatgina holatlashuvga, tananing ahvol qonun-qoidalariga yoki noma’lum qimirlashining ahamiyatiga ko’ra tanlovli saboqlari vositasidagina amallashmoqdaligi bilinib qolmasa ham maylimi endiki, bu shu. Men bu shu so’zlarini nega yana boshqa tarzda chiqarishga urinmayin? Har bir so’zni o’zim tanlamasam ham maylidiyov, ammo har bir jumla joylashuviga ko’ra belgilangan tuyg’uni aniq ifodalaolinishini bosim, kod uyushtirishiga qaramasdan, so’zlarning har birini iloji boricha shu ruhiyat yoki xayolimni sezib turgan o’zim belgili ravishda tanlovimga asosan, holatimni aniq ko’ra turib ifodalayman ham. Bu shu. Shu bo’yicha men ham asta-sekinlik bilan kodga o’tib borib yozuvlarimning boshlanishlaridanoq, ba’zi jumlalardan so’ng o’zimning yo’naltiruvchi kodli yoki tuyg’uli o’zgarmas shakldagi harflarimga, so’zlarimga berilib qolib, shularni bag’shida qilmoqdaman hamki, bu shu. Shuning uchun, ba’zi holatlarga asoslanib o’zimizning ikkimizdan birimizning, yoki o’zimning hamda bo’lmasa jon shakl-shamoyilim egachisining kodini yoki tuyg’ularini kitobxon aziz do’stlarimiz sizlarga bag’ishlayurmiz. Shu bu asarimni, maqolalarimni o’qiydiganlar yozvularim tarkiblashuvi qandayligidan xabar topishlari o’laroq bizni xabar etajakliklari ayon bo’lib qolajakki, mayli ham shuni maqul bizga ham. Chunki kitobxonlar, maqola shaydolari yoki o’quvchilari mening yozuvlarim aro ko’z yugurtirib chiqqanlarida ilg’ayoladiganlari faqatigani tuyg’ularning kodlashuvli oqimi bo’ladi hamki, baribir endi hammaga. (bitirishdi). Go’yoki so’zma-so’z ham o’qib chiqqandim degan har bir inson, harflar aralashmali qo’shilmaviy so’zlaridan iborat yorug’likning o’zigagina shaydo qolishmasa ham mayliydi. O’quvchilar tuyg’uli tushunchalarga yoki umumiy tarzda qandaydir ravishda erishaolajak voqeaviy hodisaviyliklariga ko’z yugurtirsalar ham maylimu. Ammo kim aniqlik qilib, o’zbilarmon sifatida so’zlarini aniq o’qib ifodalab berchi yoki bo’lmasa joylashuvini ekranda qo’ling bilan ko’rsatchi deganda shuni huddurin bo’lmasa ham qilaolishmasa otimizni boshqacha qo’ymasmidik. (tamomlashdi). Birginagina suhbatimiz shuncha davom etmoqdaki, mayli xo’p. (yozdirishdi). Haqqatan ham, mendan holatlarim, tanlovlarim yoki yagona umriy chiziqdan chetlashuvchi bir talay yo’nalishlarim, kutilgan vaqt davomiyligiga boshqacha ravishdagi parallelligim borasida sizlarga yuborgan haqiqiy o’zimning qo’l yozuvimning ifodasi aynan mana shu joyni o’zida namoyish etajak hamki, bu mayli. Bu degani birma-bir so’z va uning yakuniy bo’laklari, qo’shimchalari bilan yaqin yondosh so’zlarining bog’lanishining ahamiyatdanligini topaolajakmisizlar, buni bilmaslikning o’zi bekor gap. Mana so’nggi, shu o’zidan oldingi jumlam 11 shriftli calibri cha wordda 4-betning 1,6 qatorida yakunlandi, zero shu bilan sizlar tuyg’ularim to’liq ado qilinganligini hamda evaziga teskarisi, taniylama asoslama ushbu yozajaklarimga binoan amalda ishlashni rioya qilgandursiz hamki, mayli bo’pti xo’p.