Nima xay yana

 

350 11:41 am. Mana yana bir aytilgulik, oralagan katta bo’lak sonli kunga ham yetdik, ya’ni 350 ning elligi yilning 365 i uchun bildirilmas, qandaydir bog’liqlik aloqasi yo’q, chiroyli songa o’xshamasi bo’lsa ham ya’ni oxirigacha atigi 15 kun, kichik bo’lak qolayotgani sababli inobatga olinmasligi ham mumkin edi-kuya, ammo baribir o’zining kun o’tish qadri uchun ahamiyatli, belgili o’rindagi son sanaladi. Bugun kelin taraf qudolardan kelishib taxminimcha “u”ni o’g’illarim bilan olib kelish, qaytarish haqida ham gaplashganlariga bizlar, dadam, Zli akam va o’zim tashqaridagi katta kravat oldida “menga shu kerakmi, olib kelsalar yaxshi bo’ladimi” deb so’rashganlarida, nima ham derdim, qo’limdan o’zlari olib qo’yib, baribir yana aytganingni teskarisi bo’ladi degandayin kutib turganlarida qo’limdan kelgancha kinoyali bo’lsa ham, olib kelinglar derdim, o’zim olib kelardi-mu, qoidalarni ular buzayaptilarki. Nima bo’lsa ham aynan bugun, har doim o’zining kuniga atalib kallamga keladigandayin, xayollarimni yozsam bu – or-nomus bo’yicha o’g’illarim bo’ylab haqiqatni, (shunga dosh berishim o’z-o’zidan tog’rilik bilan bosilishini) bilib qolib shuni hozir bu o’rinda, navbatda yozib o’taman. Demak, hozirgi boshqaruvchi avlod bo’lmish biz er-xotinlar ya’ni Buxoroliklarning ayollar bo’yicha Ulkan portlashli ya’ni “hammasi birida”li hamda erkaklar bo’ylab Nisbiy vaqtli darajalarning parallel zinapoyalanib, ortib-kamayib borishi aslida hayotda qanday tatbiq qilinadi. Mana hozir shu o’rinda ham diqqatimni birdan tortib yangi xatti-harakatlarini sezdirib tasodifimni o’zlariga olgan holda qandaydir qilib xayolimda bo’lgan aniqlik kesimini surib, urib chiqarayotgan xonadagi hozir sal avval, 5-10 daqiqa oldin kelgan O’lo va o’zi uydagi Polin meni birdan, tortib yozib ketishimni o’zlariniki degandayin xursand bo’layotganga o’xshaydilar. Shunday qarasak, aslida men o’zimning atrofimdagilarim, o’zim uchrashib turganlarimni gapirtirib, uyoq-buyoqqa yumushga yo’naltirib, o’zaro aloqalarini bilib beraman, ular esa shu ishlar, ular orasidagi munosabatlar mendan chiqayotganini bilib mening obro’imni kesib ketishadi, aql bo’yicha “aloqa (all, hamma oq, tinchlik-sulhili a, og’riqli-baqir-chaqir) qil, bichoq-kesimi” qilib aylantirib o’yib, burib yarim talay oval yoyidan o’tkazish qilib ketishadi. Endi to’g’risini aytsam Ulkan portlashli hayot kechiruvchi ayollar va Nisibiy vaqtli hayot o’tkazuvchi erkaklar darajali aloqalarini enam qarag’ayning Farishta o’rnidagi o’lgan yaqinlaridan biri almashinish, 3 marta chiziqda o’tdi-qaytdi qilib hamda, enam qarag’ay nomlaridan o’z avloddoshlarida mag’lub qatlamdan bizlarga nima bo’layotganini ustun ko’rib turadigan holda bilib turadilar hamda o’zimga “ayt”, “de” va boshqa Sanskritcha ovoz yuborishlarini teskarisini “to’xta ya”, “ed, qo’sh” deb u kishilarga izn berishim yoki o’zim qo’shib qo’yishim bilan tushuntirishga urinib hal qiladilar. Hozir o’tirganimga ham simmetriyadan xoli qo’yishmaydiki, enam qarag’ay deb turganimda dadam eshikdan kirib, “hozir” ichimdan o’liklari tomonlama hozir deb qaytib chiqarildilarki, obro’imni sikimni tirnagandayin qayerda bo’lsa ham topib, toptirmay bildirib olib ketmoqchi bo’ladilar. Demak, maqsadga o’tsak, bu – yuqori darajadagi erkaklar o’zlarining oldilariga, uchrashuv chog’lariga, manzillariga quyi darajali erkaklarni va ayollarni Ulkan portlash bo’yicha Zli akam aytadiganga o’xshab boshqa dimention, o’lchamga ya’ni quyilar o’zlarini o’rab olgan muhitli nisbiylikdan, to’satdan yuqorilarning nisbiyligiga sakratib o’tkazadilar (xuddiki kinolarda kameraning fokusi juda jadal suratda personaj qiyofasini yaqinlashtirganday, bunda faqat personaj, obraz boshqa joyga shunday tezlikda, o’zi bilmas onda yetib keladi va atrofi ham o’zgarib qoladi). Endi – quyi darajadagilar, ayollar esa yuqori martabalilarni Nisbiy vaqt, kallasida o’ylab qo’ygan xayollari, bo’lib o’tgan ishlarini o’zlariga qayta ko’rsatayotgandayin boshqa muhitda bo’lsa ham o’tmishni o’tkazib gapirtirib, ushlab va muloqot qilib turishaveradi. Endi 3:49. Dadamlarning avloddoshlari paytidagi Dunyo haqiqatida gapirish bo’lmagan, ular faqatgina mimika, yuz ifodalari, ajin burish, yuz-qiyofa qo’zg’atish bilan aloqa qilib kelganlar. Shuning uchun birinchidan dadamni dirrilatmaslik, ikkinchidan Ibrohimning avloddoshlari dadamlarni simmetrikaviy orqaga tortishiga halaqit bermasligimni ko’zlab ichimdagilar yuzli, ehtirosli qiyofa ifodasini qilishga qo’yishmagan. Endi o’zim aniqlik qilish uchun oddiy kalla ishlashidan foydalanaman, ammo shu ishning, kalladagi tuyg’ular hisob-kitobiga, aniqligiga ajratilgan jarayonlarning o’zini aniqligini o’lik hisoblangan Arvoh jiyanlar so’rashaverib bezor qilishadi, “qol, - aloqa ziq” sifatida o’zimni tutishga majbur etishadi. O’zlarining aytishlaricha, bizlar ya’ni keyingi avloddan o’sib kelgan jiyan qizlaring bo’lmasa, Prezidentligingda davlatni qanday boshqarasan deyishadi. Endi. Men “oxirgi o’rin bilan topshirib kirgan” universitetdaligimda birinchi saboqlarga, darslarga qatnashishim bilanoq o’zimni ilm-fan jihatdan magistraturada chet eldagi eng yaxshi: Oxford, Harvard universitetlarida davom ettiraman va har xil sohali, tarmoqli eng zo’r ishga kirib o’rgangan darslarim, ilm-fanlarim protokollari, yo’l-yo’riqlari bo’yicha ishlab ketaveraman derdim, ammo meni kamsitgan, bepisand qilgan, shularni orzumand qilib qo’ygan holat shunday ediki, birinchidan gapirish bo’yicha qolgan talabalardan va o’qituvchilardan qolaman hamda gapirgan aloqalari yo’nalishlarida gavdamni aynan, ifodaviy geometrik tarzida harakatlantiraolmayman. Shunday qilib ishga kirsam kollegalar, xodimlarimiz bilan qanday aloqalar bo’lishinigina tasavvur qilaolmay qolib, barcha rejalarim barbod bo’lgan, o’zimcha o’qib-o’rganib kuchayaverishda depressiyaga tushganman. Bilsam agar, barcha ilm-fan gapdan kelib chiqib sanskritcha holda yondashuvli, faoliyatli ishini aloqalarga oid qildirishi hisobga olinadi. Gapni bilmay, gapning qayeriga qo’shilaman deya boshqalarning bir-birovlariga aynan simmetrikaviy gapirib ketaverishlariga hayron qolaverib mening yechgan masalalarim, ish protokollarim ularga, mijozlar bilan aloqadagi hollarga kor qilarmikin deb o’ylanish halaqit bergan. Shu va shunga, gapirishni uddalash, tutilmasdan haq-huquqlarni aylantiraverishga o’xshash masalalar, Toshkentliklarni va umuman boshqa viloyat, o’zimizning shaharliklarning o’zlarini tutishlari, burilib ko’rkam ketaverishlari mening kelajak perspektivalarimni buzgan, xiralashtirgan. Endi shu joyda muhokama bo’layotganini yozsam, bu – Toshkentliklar va umuman butun O’zbekistonning Buxorodan va inoq joylaridan farqli ravishda bir xil o’sganlar darajasiga xoslar hisoblanishadi, Buxoroliklar esa yanada yuqori, tepa ustunlarda, darajalarda yoki osmono’par binolarda martabali turishgani sababli o’qish davomida menga qarata jozibali, ko’rkam burilishli qilib qandaydir g’ulg’ulali, g’ayrioddiy, shamg’alakli o’ziga jalb qiladigan qarashlarda (mening o’z o’rnim bilan almashinib), meni o’zlarini joylariga qo’ygan holda, o’zlarini ko’rsatishganlar,
(qandaydir) ko’z-ko’z qildirishganlar. Endi, shunday bo’ladiki, mendan mening kallamni, boshimdagi nisbiy vaqtni o’qib gapirib berayotgan yonimdagilar, oshna-og’aynilarim ba’zida ko’pincha qanday qilib shunchalik o’ylaganimni, xayolimdan o’tkazayotganimni ochib aytib berishadi desam, aslida ichimdagi o’liklar ular tutashgan, kelib nisbiyligimdan ko’rayotgan paytni ko’pirtirib, katta hajmga oshirib qaynatayotganga o’xshab kallamga, diqqatimga sal, soniyacha oldindan olib kelishadi, miya faoliyatimni boshqa, bo’layotgan, amaldagi joylarining muhimligini sezdirib, nazarimga ildirib, ko’rsatib qo’yishadi. Ular ya’ni yonimdagilar, tashqaridagilar esa shu tutashgan, miyamdan kavlaganga o’xshash ko’rib turgan menga aloqador nisbiy paytlarni, miya faoliyatimni aynan, xatosiz va to’liq, muammosini yoritib, hech ikkilanmasdan va tutilmay to’xtamasdan, tortib aytib berishaveradi, gapirishaveradi. Xullas, kallamdagi gapirilayotgan xayollarni o’zimga, hoziroqqa bildirish, diqqatimga, kallamga solish, kuzatuvimga tash”a”lash. Endi shunday qilib bog’lab ketaversak, insonlar o’zlarining qayerdaliklarini bilishmaydi va faqatgina gavdalarini miya sifatida qilgan holda boshlaridan, “gavdalaridan” o’tkazishadi. Ammo miyalari bilan qayerga borganliklarini va mening miyamga aloqalanib, qondosh bo’lib bog’lanib turishlari, aloqalarini sezgilar bilan, aql orqali ko’rib turganga o’xshab bilishadi. Men esa ularning qayerga borishlarini, manzil-makonlarini aniq aytaolaman, sezgilarim bilan Dunyoda bor sifatida qabul qilaman, miyalarida o’zlarini va men bilan birga sezishlarini esa unchalik tushunaolmay kelganman. Shuning uchun Nisbiy vaqt (nisbiylik) insonlarning, quyilashavergan darajalarning o’zlariniki ya’ni o’zlari deb qaraladi, Ulkan portlash (hammasi biridalik) esa o’zim, darajada yuqorilashish tarzi sanaladi. Shunday qarasak, kallamizning prujinkasidan balanddagi va quyi joylashuvlardan biridagi aylana sim qismi bo’yicha nisbiy vaqtning farqini bilishib, so’ng shu joydagi ma’lumotlarni Ulkan portlash, hammasi biridalik ma’nolari, Sanskriti bilan bog’lashadi. Qarabsizki, shu Sanskritning ilmiycha izohida, oddiy to’g’ri borishlama qaralashida ham haqiqiy, bir joyga atalgan ma’no va mazmun yotavergani hammaga ma’lum va mashhurdir. Demak, mening o’zim bo’lgan Ulkan portlashimning hayotdagi Nisbiy vaqt bilan “yolg’on” haqiqat, chinakam izlansa aniq topiladigan ashyoviy dalil, ma’lumot topishi o’rinli, kuchliroq bo’lsa kerak. Endi, menga nima uchun enam qarag’ayga ergashgan pirlar, o’liklar, uning o’ziga xos ovozi bilan yondashuvchi Dunyodan o’tganlar aniq ravishda, izlanishlarimga yordam berishadi, ammo yana boshqa bir tarafdan davrada, oila o’rtasida o’tirganimda tag-tugidan, o’zingda asoslama nima bo’layotganidan (Zasturchasiga) gapir deyishib, shunday aytaolsam (enamning o’zlari tomondan, bir xil xayolni o’qitishib) qo’llab quvvatlashadi, agar chiqaraolmasam, devonaga xos, Nisbiy vaqt va Ulkan portlashni hisobga olmagan gapga o’xshasa kasalligimni shama qiladigan bosishlar, masxarali yoki koyishli yondashuv, munosabatlarini qilib turdirishadi (yana enam qarag’ayning o’zi orqali). Shuni aytsamki, sal avval 30-daqiqachalar avval enam qarag’ayga ham aytganim buki – (nima uchun bunchalik bir yoqlamalik, yordam bor deb o’ylab-xayol qilaverganimga ham javob bo’lib shu) enam qarag’ay kutilganidan, o’z darajalari kesmasiga, oralig’iga nisbatan yomonroq yashab, ichimdagilarning bildirishicha ko’p kishini, shu jumladan buvimdan boshlab qotlab urgan hamda bu bois mana ko’rib turganimizdayin umrilarining oxirida bukrilik, jirovik, orqalariga ortiqcha lo’nda go’sht chiqqan. Aynan shu eng katta ko’riladigan, oilamiz shaniga va onamning azoblanib, taqdirda belgilangan yoshlaridan ham o’tib qiyinchilikni o’tkazib yedirmaslik, sezdirmaslik maqsadida uzoq yashashlarida shu qiynalmaslikni berib bilish, bir tomondan hammaning ko’nglidan, oilamiz a’zolari-yu uni kuzatuvchilar (ichimdagilar ham hozir shu o’rinda qo’shilishib o’zlarining, ichimdagilarning ham deyishayaptiki) tomonidan bilinadigan g’amxo’rlik, jonning achishi, ko’ngilning pasayishi hisobga olinadi. Shunday qilib yana qayta, boshqalarini balki to’g’irlaydigan oxirgi umumiy xulosalardan birini qilsak, tashqaridagilar hayotning o’zida, Dunyoqarash bo’yicha teng orli, bir xil ichki tuyg’uli bo’lmasalar ham, ikki parallel zinapoyaga xos erkaklar va ayollar bo’lib or-nomusdan boshlab barcha tuyg’ularga ko’ra (ori ko’p, nomusi kamga xos) darajalanishgan ravishda o’zlari borlar, inson bo’lib yurganlar va eng yuksak orli, bitta ham nomus qoldirmagan mening Qirolligim bilan yutuq yakunlanganligi hisobga olinadi. Ichimdagilar esa, bilmadim, balki boshqalarda ham bo’lar, Qirolning ichiga kirib olgan o’liklar tarafi deb qaraladi. Opamni sikkanimda, yoki boshqacha bo’lib o’zgacha ishlar bilan xatoligim sababli qayerimnidir achitganimda, jarohatiga, umuman bu sababli boshim yorilganiga aslida o’lishim hisobga olinib taqdir yo’l qo’ymagani boisidan o’liklar ichimga kirib olib miyamdagi barcha aloqalarni insonlarga fosh etish, bildirish kerak degan ma’noda meni devona qilib qo’yishgan ehtimolimda. Endi, ba’zida shunday bo’ladiki, birinchidan bekorchilikdan ya’ni hech qanday xayoliy aloqalar bo’lmayotganida “sen nimagadir javob berishing kerak” deb ichimdan ziq, “qol, - aloqa ziq” qiynashadi, keying bir bema’ni Arvohni bildirishib, mendan miya koramda, markazimda yoki qayeridadir kechayotgan ozgina, 0,01% li jarayonlar bo’yicha bir nimani o’ylatib, bema’niligidan shunday ham javob berishga, uzaytirib tashlashimga yo’l qo’yib miyada nisbatan kichik markazli hajmga kelib urilayotgan bosh hajmiga xos miya bosimi, bo’shlig’idan bosim, strelkali chiziqlarga o’xshash holat kelib urilsa, “menga shu kerak” maynamni urayotganidan tasdiq dakkisini olib meni urayotganga xos o’zini tutadi (shu Arvoh). Endi 6:05. https://en.wikipedia.org/wiki/Ten_percent_of_the_brain_myth#:~:text=The%20myth%20was%20examined%20on,was%20used%20during%20their%20test. dan aytilishicha, aslida men xato qilibman birinchidanki, hattoki xalq og’zida 0,01% emas, balki 10% miya faoliyati ko’p vaqt ishlatilishiga qarshi 35% gacha ishlatilishi yozilgan bo’libdi. Umuman buni qayerdan chiqqanini bilmadim-u, ammo 35 degani 3 ni ya’ni yo’qni, tag(lik)ni almashtiraverish (bezash) bo’lib, eng kam miqdor sifatida bor qilishga o’xshaydi xolos. Endi, shunday qilib bunday qarashga nima deysiz, shunday qarashga to’g’ri kelayapti ham, bu – simmetriya taqazosi bilan agar bizlar, tiriklar orasidagi darajaliklar tarzi bilan qarash bo’yicha gapirganimizda va yozganimizda (yuqori, o’rtadan tepa ori o’sgan martabalilarga menga o’xshab yozishni maslahat berardim) nisbiylik (nisbiy vaqt) va hammasi biridalik (ulkan portlash) mos ketma-ketlik bilan hamma yolg’onni har kimning o’zi va yolg’on tegishli aloqalaridagilar uchun haqiqatga chiqarsa, sanskritcha aniq yo’naltirilgan gapi asosidagi ilmiy ma’noda aldov tursa, hamda yozuv bo’yicha, masalan men, hamma uchun haqiqatga xos gaplarimni, jumlalarimni ya’ni yozuvlarimni barcha tomonidan, o’qiganlar uchun hammaga ta’luqli yolg’on deb qo’yilishiga o’xshab, darajalangan o’liklar istalgan ekran ortidagi, texnologiya oynasidagi loyihani, namoyishni senariy bo’yicha bir kishiga, yagona yoki to’planib bir guruh ko’rayotgan tomoshabin(lar)ga yolg’ondan hamma joydan keladigan haqiqat qilib ko’rsatadi, rejissyorning yoki umuman ssenariyda bo’lmagan joylar, gaplar va xatti-harakatlar esa hammaga ta’luqli, tegishli haqiqatni barchaning o’zida qoldiradigan, gapi o’tmaydigan, o’zgalarga bildiraolmaydigan qilib qo’yadi. Masalan, men boyagi saytdagi https://en.wikipedia.org/wiki/Ten_percent_of_the_brain_myth#:~:text=The%20myth%20was%20examined%20on,was%20used%20during%20their%20test. maqolani o’qiyotganimda mening shu olgan ma’lumotlarim bo’yicha yolg’onim va axborotlarning tegishli sohalariga ko’ra aldovi aslida shuning aniqligi, aslligi va tegishli joylarga aloqadorligi bo’yicha haqiqati, Dunyoning istalgan shu bilan aloqador kishisini o’z joyida, aytilgan ma’lumotlarning xohlagan biriga tegishli manzilida kutib tursangiz siz bilgan haqiqatga xos idoragami, izlanuvchi tashkilotgami yoki professor-o’qituvchilar oldiga bu axborot bo’yicha kirib kelaverib to’g’riligini ham isbotlagandayin bo’lishi turgan gap, ammo faqatgina men uchun esimda va chindan umrbod haqiqat bo’lib qoladi xolos (shunda ham birinchidan 0,01% deya balki qandaydir xayoliy urg’u, kamsitish berib yozganim uchun chiqqanmi deb hisoblayapman). O’zim shuni ya’ni 35% 10% o’rniga ishlatiladi deb aytsam ham, boshqa birov menga asos, dalil yoki link lar qani deb ishonadi. Shunday qilib o’liklar ekran ortini, u internet yoki televideniya-radio, xotira qurilmasi bo’ladimi bir kishi uchun ishonchiga kiradigan yolg’on va hamma tomonidan qabul qilinaveradiganga o’xshash haqiqat qilib ko’rsatadi hamda hammaga esa to’liq haqiqat va hech bir inson boshqa biriga yetkazaolmas qilib taxlangan holda hisobga olishadi, so’ng tiriklar mos ravishda og’zaki gap va yozuvlar orqali hayotiy ma’lumotlar bo’yicha shundaylar. Masalan, o’zim uchun olib aytsam, yozuvlarimni xuddi o’zidayin (aynan shunisi ham menga qiziqki, zero internetda barcha maqolalar sipo, rasm-rusmli va xatosiz, muammoni to’liq ochadigan qilib yoziladi) barcha o’qishga qodir, ammo (ssenariyali - maqolalarimni) hamma bir-biroviga xato, noma’lum tarzda yetkazadilar. Bir paytning o’zida maqolalarimni bitta kompyuter yoki planshet ekranidan, proyektordan ko’rib turganlar ko’p, guruh a’zolari bo’lishsa, har biriga bir xil o’qish-u, ammo ma’lumotlar tahliliga aloqador tezkoriy yolg’on ishlayveradi.