Nima xay?!

 

209. 15:50. Avvalroq boshim og’rib uyquga kirib, hozir chiqmasimdan avval to’kondagi HP kompyuterda Blenderda ishlayotgan edim. Avvalambor yana avvalgi muammolar haqida yozishimga tog’ri kelayaptiki, hozir so’zini boyagi gapda yozganim uchun ichimdagi Ibo’qim qizchalishlik qilib Iblisning ishini o’zimga aytib turibdi, “hozir o’tib ketdi-ku, boshqa ish bilan ya’ni yozuv bilan shug’ullanayapsan-ku” deydi. Nima ham derdim, endi tushunib aytib berishga qodir bo’lib turganim uchun yozayin xo’p. Ichimdagi Iblis va qolganlar juda aniqlikchi sanalishadi. Ularning vaqtlari nisbiylikdan iborat bo’lib, faqatgina harakat, tabiatning inson hayot shakllari jamlanmasidan iborat bo’lgan qimirlashlari, harakatlari va qo’zg’alishlari vaqtni vujudga keltirishini biladiga Parallel Olamda yashashadi. Mana hozir o’zlari odatiy yomonliklarini qila turib, yuzimni ichki qiyofadan burib yitalashdiki, shu ham o’zimga doimo vaqtning o’zi o’tishi haqidagi yolg’on tushunchamni, ishonchimni bildirib, ammo ichimdagilarning ovqatlari bo’lishini anglatadi. Ichimdagilar uchun butun Dunyo barcha harakatlari bilan bo’lib o’tgan bir sahnadan, kompyuter dasturi yoki videodan iborat. Shunin uchun ularning vaqti Boqiy on sanaladi. Bizlar o’tayotgan vaqt davomida tomosho qilib turamiz degan videolarimiz, televizor ko’rsatuvlarimiz aslida o’zlarining vaqtlarini yakunlab bo’lganlar. Ularning vaqtlari harakatlar ta’sirida shakllangan va kompyuter xotirasida turuvchi ochilmagan, bir onda ochilib, bo’shliq to’la dasturiy ob’yekt-predmetlar hosil qilib cho’ziladigan va boshlanadigan vaqt, zamon davridir. Umuman olib qaraganda bir tarafdan ularning ya’ni ichimdagilarning, kompyuterda compakt qilingan, predmetlari qisib qo’yilgan harakatlarni mana hozir ichimdagilarning o’zlari sodda qilib, bir tomonlama bildirishayotganga o’xshab “fake ya’ni qalbaki vaqt” deb nomlash mumkin. Zero bizlarning tomoshalarimiz ya’ni elektrondagi harakatlar ketma-ketligi o’zi o’tayotgan vaqtning ichida, butun Koinot tabiatidagi televizor ichida umumlashgan davomiylikda bo’ladi deb bema’lol aytishimiz mumkin. Zero o’zi o’tayotgan vaqtning bir onidan kelib, televizorni yoqqanimizda, videoni qo’yganimizda harakatlanish natijasidagi, kompyuterda kompakt qilib tiqib qo’yilgan alohida nisbiy vaqt davri boshlab ketadi. Umuman olganda qanday qilib davom etadigan narsa, video bir on kesimida kompyuterda, qattiq disk qurilmalarida yoki flashkalarda boshlanmay kutib, saqlanib turaverishi mumkin. Nima bo’lganda ham “bu – ularning, ichimdagilarning o’zlarining ko’tliklari” deya ichimdagilardan hozir shama chiqdi. Ular uchun vaqtni to’xtatib qo’yish, sezmaslik va abadiy zulmatda to’yguncha dam olish imkoni berilgan. Ya’ni harakat kesimida bo’lib o’tadigan dasturlari qo’yilmasidan oldin hech qanday ichki, dasturiy qimirlash yo’qligida yoki videofayl yaxlit holda boshlanmay turganida go’yoki dastur davomidagi bitta harakat oni uzulishiga, qo’shilmasligiga xos dam olib olishlari mumkin. Mana hozir (hoziroq chindan ham borga o’xshaydi) ichimdagilarning doimo o’zimning nima yozayotganimni sal oldindan, bir jumlam ichida ilgariroqdan ko’maklashib aytib turishlari, aks sadoli miyamda shipirlashlari avvalambor o’zimga sal oldinroq xayolimga keltirganim bu – ishlashning, mehnatning ma’nosi matritsa burilish chizig’i izidan oxirgi umumlashib topiladigan yacheykalardagi so’zlar yig’indisi, jumlasi bo’lishini eslatdi. Endi keyinroq, shu yozuvlarim davomida o’ylab qarasam o’zimning ichimdan qanchalik darajada o’xshash eshittirish, tushuncha yoki yarim-talay pichirlagan ma’no berilsa, shunchalik ravishda matritsa oralab qiyalab burilishlar chizig’imni, ya’ni yozib borayotgan so’zlarimni oldindan topaolishgan bo’lishadi. Bu – albatta, umumlashgan bo’lishi kerak, aks holda yo’lakning, matritsa qo’shma katakchalari oralab burilish chizig’ining ba’zi yerlarini tashlab o’tishsa, quruq dogadka, taxmin qilishga o’xshash juda yaqinlik bo’lib o’tadi xolos. Yoppasiga qaralmasa, matritsadagi hayot davrim hisobga olinmasa, befoyda. Zero ma’lumotlarning bari baribir matritsada, undan boshqa yoqqa kirib bora olmayman. Shunday qilib gapning lo’ndasi, agar bizlar aslida boqiy on deydiganimiz bo’lgan har onning o’zida noma’lum o’tish chegarasida bo’ladigan vaqtimizda chinakamiga, aniqrog’i nisbiy vaqt ishlanib chiqarilayotgan manba’larni hisobga olib har xil vaqt davrlarining o’tishining o’zining tezlanishlari deb ko’tlik, mug’ombirlik yoki muttahamlik qilsak, nisbiy vaqtchilar ya’ni tabiiy nusxalar videolarini ko’rsatmasdan, faqatgina kech dam olishlar’ta tomosha qiladigan qilib qo’yib bizdan ko’p muttahamlik va hordiq chiqarish qilishadi. Umuman olganda tabiiy nusxalar nafaqat videolarda, balki har kim uchun o’zga birovlar, shaxslar bo’lib chiqishlari mumkin. Masalan, o’zim uchun ko’rib yuriydigan oila a’zolarim, ko’cha-kuydagi birovlar va h.k vakillarimiz bo’lishlari mumkin. Ular videolarning har xil harakat joylashuvlari, ma’nolari bo’lganga o’xshab, “hayotiy” dasturlarni (kompyuterdagilardan olib) o’zgartirib turishlari bilanoq yonimizga genimiz o’zimizning birlamchi (nisbiy kutib turib nazorat qilish qiyin) boshqaruvimiz bo’lib turishiga qaramasdan shu genimizning, o’ylovimizning ifodaviy ramzi bo’lib kelishadi. Umuman olganda mana hozir bo’layotganga o’xshab (hoziroqda bo’lib turavergan shakldagi holatlarni hoziroq deb aytishim mumkin bo’lsa kerak) boshimning surunkasiga ba’zan qizib ketishi, kompyuter protsessorini eslatib qaynab og’rishi bu – bo’lib o’tgan o’ylov qoliplari iziga tushishim bilanoq kutib turgan matritsali hayotiylik yo’liga kirib qolishim oldindan bilingani uchun. Nima bo’lsa ham, Iblis Karobum o’zining o’ylovining qolgan 2 turi bo’yicha avvalambor ma’noga, so’ng 3-navbatda ongga ergashib, shularni ko’rsatishi kerakligi o’rnida o’ylovidan, genimdan nariga ketmay o’ziga yopishtirib olgan 6 raqamining, 2 marta ko’pining “o’xshashligini” ya’ni o’ylovga juda yaqin bo’lgan hayotiy chiqishlarni olib ko’rsatadi. Endi, nima bo’lsa ham matritsaga ya’ni ichki sanskritcha tashqi hayotga berilishning ochiqchasiga yaxshi bir tarafi bu – o’zingizga o’zingiz o’qituvchilik qilib, matritsadagi bor bilimlarni (ichimdagilar aslida hammasi parallellikda, ramkada bo’lgani uchun shu bilimlarni bilasan deyishadi) misollar ustida qayta kashf etishingiz, o’rganishingiz, aniqrog’i o’zingiz uchun umuman o’zga, boshqa-boshqa video kadrlaridan chiqarib ko’rishingiz, bilib olishingiz mumkin. Zero ko’pgina videolarni Buxoroliklar ko’rgan bo’lib, o’zim ham Parallellikning shuncha qismini bilamanki, o’zga videoning birgina kadri yoki soniyalarga oid qismi ko’rinishi bilanoq shu o’zga, boshqa videoni to’liq, bir boshidan ya’ni oldingi bo’lib turgan videoning vaqt bo’yicha o’rnini qayta to’ldirib ko’rib ketayotgan bo’laman. Ichimdagilar ichimdan “buning uchun es bor” deyishganga o’xshab, uzib boshidan qayta to’ldirish qilib ko’raolmaysan, oldingisi vaqt bo’yicha esingda joylashib, xotirangning o’rnini olib bo’lgan deyishmoqchi bo’lishayapti. Ammo ular hozir g’irromlik qilib o’zlarini yashirayaptilar, zero ular chindan ham nisbiy vaqtda parallel olamdan turib bilishadi, chiqib kelishadi. Demak, bugun Blenderda belgilangan video tarslikda, kursda (motion path) ko’rsatilgan, ammo astoydil tushuntirilmay o’tkazilgan ma’lumotni kerak bo’lsa, o’zimning ichimdan, olayotgan matritsa yig’imimdan tahlil qilib o’rganib topdim, tushundim. Demak, attached constraints da Forward axis bu – belgilangan sahnaning o’lchamlarini hisobga olib borayotgan chiziqli yo’lda ma’lum koordinata o’qi bo’yicha (ikki o’lchamli ekranda) iloji boricha qarab borishi mumkin, Up axis esa yo’nalishning qaysi koordinata qiyasiga qarashni taqashni bildiradi. Agar track to constraint ini qilsak, track axis kameraning belgilangan obyekting qayeriga iloji boricha, tezlanishli yetkazib qarab qolishni bildirsa, Up axis qaysi qimirlayotgan koordina qiyasiga, x gami yoki y, z yo’nalishidagi bone qismigami qarashni taqashni bildiradi. Ya’ni Up axis larning 3 alasi o’zgarmay o’zgaruvchiga bo’ysunib qotib turishi mumkin, Forward yoki track axis lar kamera yo’naltirilgan harakati bo’yicha surilishlar qilib borishi ham mumkin.