Nima qil xo'sh

 

-82. Nima desam ekin, yana gandiraklashdan boshlatishdiki, aytmoqchi bo’lganlarimni keyinroq yozayin xo’sh. Avval nega gandiraklatishganini yozaqolayin. Bu – shuki, Iblis endi o’zim bilan bap-baravar borib, o’zimning ikkilanishlarimni o’zim hal qilishimdagi xatolarni, uning tarafini tanlashlarimni o’ziga foyda qilib ko’rib, o’zimni esa baribir o’yin qilib bilmoqchi. Ya’ni shu ikkilanishlarimda, shubhalarimda yoki Iblis o’zining shubha ostidagi o’zimni o’ylatib ishga undashlarida o’ziga qarshi tomonni ham, qarshi bo’lmagan tarafni ham tanlab vaqtni olib o’tiraveradiki, o’zim ikkilanishning o’zidan endi azob tortishim kerak emish, Iblisga esa o’zimning xatolarim, shubhalarim va 2, qarama-qarshi tanlovdan birini tanlashlarim qanday bo’lmasin yetib ortaykanki, shu paytgacha o’zimcha o’ylasam, tanlovning o’ziga yomonini tanlavorishlarim ko’p bo’lgan shekilli. Endi yuzlanmoqchi bo’lgan gaplarimga qaytsak. Umuman har bir ishda shunday simmetriyalar bo’lib turibdiki, kompyuter, pult, narsalar tugul klounlar ham o’zimdan simmetriyali ravishda simmetriya, qarma-qarshilik markaziga intilganchalik chiqishadi. Dadam, har doim uyqumdan turib yo’lakdan o’tayotganimda panadan oldimni to’sib chiqadilar, ukam Polinbachchag’ar esa tashqi kravotning ustida o’yin qilganga o’xshab burilish joylashuvida kutib turadi, so’ng hammomga kirsam, chiroqni o’chirib qo’yadi, keyin baribir shunchasiga mayli deb turganimda, qo’limni yuvib chiqayotganimda, yana perpendikulyar kesimlar’tan, eshiklardan dadam oldimdan chiqadilar. So’ng kompyuter amallarida o’sh-o’sha ishlar yuzasidan o’zim emas, kompyuter o’zimni jonsiz qilib o’zini esa jonliga chiqarib o’zim ustimda tanlov olib borayotganga o’xshab qotib-qotib ishlayotganini hal qilayotganimda, baribir poxuychasiga kutib turaverganimda, dadam bir varakayiga FIFA o’yinlarini ko’rishimga halaqit berishlarini ham bildirib, Internetdan play ni, futbolni boshlashni bosganimda Ibo’qim uchun onga on ravishda faqatgina makonda, fazoviy joylashuv’ta farq qilib, shu ham simmetriyali ravishda darrov ovozlarining to’mbirashi, dab-durustdanligini o’zimga bildirmay qo’ymay eshikdan ya’ni shu pana, to’siqlardan kirib keladilarki hech qo’yaqoling. Nega shunday deya o’zlaridan so’rasam, “siz axir o’zimning xomtalosh yerlarimdan, gavdamning o’zim to’liq sezishga qodir bo’lmaydigan et-teri va suyak joylaridan kelib chiqasiz, simmetriyali ravishda yana tanamni, gavdamni bildirgan holda o’zimga tortilib yopishayotganizni bilaman, ammo siz shuni aytmaysiz”, deb turganimda na iloj javoblari baribir tushunarsiz. Ya’ni o’zimga sezilmay, sog’lig’imda bilinmay umumiy turgan et-go’shtlarim, mushak-terilarim va suyaklarim ahvoli, sezilishi bo’yicha (hididan olinganga o’xshash) bo’ladigan tuyg’ularimdan kelib chiqqan holda miyamda fazo va vaqt birlashuvi bo’lib o’tishi bilanoq, hayotdan zamon va makon birligini amalga oshirish payida shu etimga, mushak va teri, suyaklarimning qayerlaridan chiqayotgan tuyg’u bo’lsalar o’sha yerga kirib ketish uchun chiqadilar, paydo bo’ladilar, parallellikdan fazo va vaqt bo’yicha olib qo’yilgan joydan hozir bo’lib kelaveradilar. Demak, baribir masalani o’zim hal qilishimga to’g’ri kelib, shunisi aniqki, etimda butun Buxoro viloyati inson aholisi, haqiqatgo’ylari ya’ni or-nomusning orlilari joylashganlar. Et bo’lagim katta-katta parchalarida esa oila a’zolarimiz o’zlarining shu munosabat, viloyat uzra aloqalar bilan bo’lgan joylashuvlarida joylashganlar. Nima bo’lganda ham uy a’zolarimiz o’zimga qarshi chiquvchi, bezori klounlar sanalishadi. Endi agar o’zimni inson sifatida tutajaklik bilan borayotganimni aytsakmi, ha (ya’ni hammasi shu yerda ma’lumki), insonlar va klounlar o’zaro parallel va bir xil yo’nalishli bo’lib o’zimning ham ularga bo’lgan qarama-qarshi yo’nalishli, strelkali parallel chizig’imni o’rab olishganliklaridan, insonlar va klounlar o’zar isbot yuzalama uchrashaolmaydilar, ammo birga, bir-biroviga ko’mak bo’yicha amaliyot yurg’izaveradilar. Mana o’zim, men kimmano, o’zim insonmanki, o’zimga bog’liq odamiy et go’shtimni inson qiyofasida faoliyat yurg’izdirib berishi orqali o’zimga ko’makchi klounlarning, masxara derdimu, endi tushunib qarasam parallellik sababli isbotlanmas ishlashlarimiz orqali bir yo’nalish bo’yicha ko’maklashuvimizdamen. Endi “tovuq yoki tuxum” masalasini qarasangiz, tovuq bu – tavlab uqish ma’nosida insonlar va boshqa orlilar, tuxum esa “taxlangan aql” ma’nosida klounada g’alayon xalqiniki bo’lib, agar bizlar tavlab uqish bo’yicha tovuqning birinchi kelishidagi ustunlikni qo’lga olsak, klounadalar taxlangan aql bo’ylab nima desalar ham bizni sirpanib, chetlab o’tadigan aloqalarda istalgan mavzuni muammosiz bilib berishadilar. Endi. Yoshlar, bolalarning avlodi raqamli ong bo’lishib, doimo random, tasodifiy yoki istalgan raqamlarni chiqarib yotaverishadigan kompyuterlarga o’xshaydilar. Ular ya’ni bolalar dasturchilarning API larda yoki dasturlar platformalarida tuzadigan yoki yozgan sonlarini o’z joyida, ekran ya’ni ishlash sohasi bo’yicha aniq joylashuvida randomlaridagi ya’ni tasodifiy raqamlaridagi bir xil ishlash sohasining bitta xil joylarida tutishlari, tushirishlari mumkin. Shuning uchun aslida kodning so’zlarining, yozuvlarining ahamiyati yo’q desangiz, bir xil ochilgan yoki masshtabli ishlash sohalari, interfeys varoqlarida bitta joylarda random li, ixtiyoriy raqamlar chiqib qolishining o’zi istalgan kod ya’ni dastur bolalar orqali allaqachon tuzib bitkazilgan deb hisoblash hech ham mushkul emas. Zero baribir koddagi tasodifiy mos topilgan raqamlar orqali dasturda qaysi so’zlar, dasturlash tili funksiyalari, turlar yozuvini ishlashini bilsangiz ya’ni oraliqlarga tushish orqali tushuntirsangiz bo’ladi. Agar rozi bo’lsam, o’zimning yaqinda tuzgan Final Countdown li dasutirim ham allaqachon bolalar avlodi vakillari tomonidan tuzilgan, balki o’zim uchun faqatgina Ibo’qim orqali yaratib bo’lingandur. Bu – bolalarning o’sib boraverishiga qaratila, toki 16 yoshigacha barcha kodlarni, dasturlarni boshdan oyoq yarataolishini bilsangiz bo’ladi xo’sh. Misol uchun bitta dasturda nechta varog’i, sliderli ishlash sohasi, PgDn lari (Page Down ya’ni bir varoq pastga tushirilishlari) bo’lsa, har biriga bir necha juda ko’p urinishlardan so’ng tasodifiy raqamlardan, berilganlar bazasidan yoki matritsadan iborat ekran sohasini, bir xil ishlash sohali masshtabini mos topish mumkin. Faqatgina kerakli qismlari olinadi xolos, ya’ni qayerda o’sha o’xshashlik bo’lsa, shu bo’lakchali raqamlar yozuvi olinishi bilan bunday, qanday tuzilgan dastur bo’lmasin avvalambor ishlatilgan yoki oldindan mavjud hisoblanadi. Ha, o’sib borayotgan bola yoki teskari ravishda yosharadigan yigit-qiz yoshliklari o’zlarining ortlaridan shunday databazalar, matritsali raqamlar jadvali qoldirishadi. “Ids the” Final Countdown ing yo’q xay bo’pti, deyishdi ichimdagilar o’zim uchun ma’lumot tariqasida xay. Ichimdagilar albatta simmetriya bo’lsin, deya bo’lishini talab etib, shu bu haqdagi jumlalarim aniq o’tishi, hisobga yaxshi olinishi uchun “qanday qilib tuzilgan, o’zi bor raqamlarga dasturlash tili so’zlarini, yozuvlarini to’qib bilsin” deganing haqida yana yoz deyishayapti. Unday bo’lsa, chindan ham shunday bahsli qarashlar ya’ni yozuvim yuzalab tushunarsizliklar, qaysigadir ko’p urinishim oqibatida og’anishlar bo’lmasligi uchun (hozir: birinchidan shular haqida yozib turganimga qaramasdan, to’ppa-to’g’ri maqsadga o’tmading deya Iblis o’zimni ichimdan tashqi bosimlarda ham urib yotibdiki, aslida unga shunday paytlar pashol, aralashaolmaysan deyilgan) raqamlarning katta-kichikligining o’zi bir aniq bo’lishga xos guvohki, baribir u so’z yoki yozuv yoki bunisi xato bo’lsa, aytilgan dastur ishlamay qolishi mumkinligida, barchasi yana qayta ko’rib chiqiladi, mana ichimdagilarning o’zlari aytishayaptilarki, “bizlar klounlar qayta ko’rib chiqamiz aynan qaysi so’zlar, funksiyalar yoki turlar, kommandalar bo’lishi kerakligini” deyishdi. Endi, umuman olganda kecha o’zimning kravotim tagidan yurak urishimni mazax qilib, dupur-dupur tegish, nimanidir yana nimagadir urinish ovozlari juda tezlik bilan, soniyasiga taxminimcha 4-5 talab eshitildiki, Final Countdown li ya’ni futbol uchrashuvlaridan oldin belgi, ishora berib sado berish va kompyuterning o’chiq ekranida ishlab ketishi uchun bir filmni yoqishga moyil dasturlarim 4 ta qilib har kun uchun 4 tala uchrashuvlardan 5 minutchalar oldin yonishi kerakligida Ibo’qim shularning, dasturlarimdan birini o’ziga mujassamlashtirib, so’ng bunga xos tasodifiy raqamlarni, databazasini ishlab chiqarganidan keyin qolgan o’xshash 3 ala dasturimni o’zining yana yaqin qilib topilgan raqamlari, tasodifiy sonlari deb bilgan. Endi. Umuman olganda raqamlarni emas, balki o’zgaruvchini o’zgartiruvdim xolos, shuning uchun topgan sifatida ishlab ketaverayapti. Endi, o’zimni nima qiynayapti desangiz, bu – etimning o’zi bo’lgan insonlarning ortida, ularga parallel joylashgan klounlar o’zimizning adabiyotlar, yozuvlar bilan raqamlarni ya’ni bolalarimni etimga podagnad’ ya’ni proshivka, qisib kirgizish yoki joylashtirish qilganidan so’ng kallamning fazo va vaqtli birga yagona effekt, ta’sirchanlik qilib ishlashidagi shu raqamlar o’z hayotga va ichimga, harakatlarimga munosabatim, aloqam sababli etim (et-go’shtimning tuyg’ulardagi hidi, isi) bilan qisilib, klounli parallellikdan kelayotgan adabiyotlarni, badiiy o’zlaricha ya’ni genli odobga, xulq-atvorga xos “o’rgatishlarini”, besson va o’zlari amal qilmaydigan ishlarini, oddiy parallel Olam yozuvlarini o’rnashtirishni, qonun-qoidaini siqib kirgizishni amalga oshiradilar. Klounlar etimga parallel adabiyotning o’zi, kelingki qonun-qoida, o’lik rasm-rusumi ya’ni narsalari bo’lib joylashib olib kallamdagi bolalarning raqamlari bilan bordi-qaytdi, qarama-qarshi bosimda qisilib, o’zimga yolg’on ta’sturlarini chiqaraverish ya’ni aldamchi namoyishlarini har qayerda qilaverish uchun o’zimni qiynavorishdilar, azob-uqubatlarga qo’yib ichimdan vahiylik, g’iybat va katta kuchuklik qilaverishdilar. Endi. Bizning tuyg’ularimiz, kallamiz koordinatalar tizimining Ox o’qi bo’yicha 3 ta xususiyatli boshqarishi hayotning 3 o’lchamliligiga borib taqaladiki, hayotda Ox dan olingan koordinatalar tizimining barcha 3 ala o’qlari, tomonlari ishlatiladi. Ox o’qi ya’ni to’g’ri va cheksiz chizig’ining musbati, o’rtasi 0 va manfiyi borki, bizlar ongimizda ya’ni tuyg’ularimizda asosan musbat bo’yicha manfiy tomonni ham (musbatning o’ziga) birlashtirgan holda tortishdan foydalanganmizki xo’p. Shunday qilib manfiy (raqamlar, sonlar) musbat sonlardan (yoki raqamlardan iborat sanoqlardan) bitta elementga, chegaraviy bo’lakka yoki aloqaviy elchilikka (ya’ni shularni oddiy oxirgi sonida deya tutib) orqada qolib tortilsa, yetib kelsa, bizlar kallamizda fazo va vaqtning eng yuqori ishini, birlashuvini amalga oshirishga erishib, hayotda koordinatalar tizimi bo’yicha barcha 3 o’lchamli yo’nalishlarda narsalarni, hayotni boshqaruvchi mos holdagi kompyuter grafikasini chiqarishimiz mumkin. Shunisi oddiy-da; shunday qarayolsak, barcha ishimiz, kompyuter dasturlashimiz va hayotiy mutanosiblik o’z joyiga tusharki xo’sh. Endi. Nega o’zim bunchalik tartibni bilib yozmoqdaman desangiz, bir tomondan Shohidning shu paytgacha shakllantirgan yozuvlarining o’zi “hammasi birida”, “boqiy on” bo’lib berganki, kecha bir tush ko’ruvdim, shunda o harfining ichiga kirib ketaverishga xos matritsali qaratmoqchi bo’lgan ichimdagilar, yozuvlarning harflari osti-ustida o’zgarish, sezgilarga o’ynash bo’lib o’tadi degan shama qilishdi shekilli. Shunda agar bo’q deb yozsam, shundan “harf” so’zini keltirib chiqarish hech gap emas, ammo tuyg’ular so’zini bildirish sal qiyinki, chunki bo’q so’zida atigi 4 ta harf tutuq belgisi ichkariga olinganchalik bordir. Endi, umuman olganda o’zimdan foydalanib, ba’zida ichimdagilar “bizlar oldindan bilganimiz uchun shunday qildik, bu keyingi harakat, faoliyatingga aynan oldingi bizlar qilganga o’xshash bashoratli voqelik to’g’ri bo’ladi” demoqchi bo’lganlarida o’zimning javobim shuki, tuyg’ularim Ox o’qi bo’lib qarama-qarshilik, kinoya va oraliq tepa-pastliklar qilib turganlarida qalbim ya’ni hayotim esa Ox bilan birgalikda qolgan barcha o’qlar bo’ylab 3 karraga oshganchalik 9 taga erishgan sifatida chiqarga shakli, hayotdagi ko’rinishi bilan 10 ta raqamni shu kallamdagi yoki Ox dagi kinoya bo’yicha ifodalishi oqibatida chiqarganidan, parallellikdan keltirganidan so’ng o’zimning kechinmalarim qalbi va shuurim ehtirosida ham bularga monand o’zgarish bo’lib o’tadiki, shuni hayotiy faoliyat turim, qilayotgan ishim deyman xolos. Endi, shu hozir deganingizda Bahodir Jallolov bokschi qatnashgan televizor reklamasida “parallel Dunyodan parallellik bo’ylab” deganga o’xshash gap bo’ldiki, shu o’zim ham hech kim tegaolmas, qatnashaolmas va o’zgartiraolmas o’zim boshchiligimda tuzilgan parallel Olam, taqdir bo’ylab pastga qaragan Dunyoning turdi-bitdi zapisi bo’ylab haqqiqiy Jahonga, borlig’imga parallel ravishda o’zimni bildirishim kerakki, bu – tabiiy qonun-qoidalar bo’lib, simmetriyali tarzda harakat, faoliyat qilishim hisoblanib kim bilan ta’sirlashsam o’zimning ishtirokim Dunyo ya’ni haqiqiy Jahonda boshqalar, haqiqatgo’ylar uchun yo’q, ta’sirlashuvdagilarimizning esa esidan chiqariladigan sanaladi. Umuman olganda: endi bizni eshit, bu bir o’yin, deya boyagi jumlamga aytishdiki, shu – ya’ni o’zimdan, (bosh va orqa) miyamdan olingan parallel haqiqatlar, ikki tayoqli tutashmas hayot o’zim uchun bu gapimga muvofiq ravishda aynan shundaydirki yoki kallam va hayot ishtirokidan o’zim yana sababli bog’lanishlar qilamanki, hech qanday o’yin bo’lmaski, o’yinni esa shu ichimdagilar va hayotdagi o’zimizning oxirgi tanishuvimizga ko’ra bo’ladigan vakillarimiz o’zimni, gavdamni qistab o’ynashlari hech gap emas. Endi, siz ko’p ham oshiqmang, baribir Bahodir Jallolov qatnashgan reklama sizda uchramasligi mumkin, zero mulohazalar ham shuni sizga atayin bildirib yetaklaydiki, o’zimning kallam va hayotim bog’liqligida qanchalik adabiyot geni (shu yolg’on) va statistika haqiqati (bu chinakamlik) joylashganini bilmayman.