Xo'sh endichi xo'p?

 

144. Yoshlik - beboshlik, benozlik. Xo’sh, shundan ham ilgariroq yozish joizki, yarimli yoki o’rtali katta vaziyatlarimizdan, umr bo’laklarining vaqt davriyligiga xos keladigan o’xshash bir xilliliklaridan 2 ortda edi va yana 2 kun ortda qoldirib 4 kunlik farq bilan mutloq aloqani uzganga o’xshab yaqin, kinoyasining bir parallel tomonchasi bilan kattagina ulush sifatida shu vaziyatli davriylikka xosdaligimizni ko’taraoladigan keyingi birtasiga o’tmoqdamiz xo’p bo’pti. Endi ertalabimdanoq e’tibor berib hayotimga boqayapmanki, ko’p jihatlamalikdagi teskari ishlar bo’lib tugayapti. Bolalarning vajohatlari-yu, kattalarning izzat-ikromlari yoki yangicha opalashuv qo’shimchalari hisobga olinmasa bo’lmas ham ediki xo’p bo’pti. Shular bo’lish barobarida, kechinmalarimga bir xayol kelib ketdiki, endi u haqida yozaqolayin. Yoshlikda o’zimdan borliqqa yoki dunyoga e’tibor berib qarayotganimda barchasining, jism-u materiyaning yoki toshlarning, devorlarning (narsalarning) o’zimdan uzoqda turishining masofali yondashuviga ko’ra aniqdaligi his etilib qolardi. Endi bo’lsa, oxirgi davr oralig’ida, yoshlik bilan erkaklikning shu vaziyat o’zgaruvidagi oraliq davrida o’zim tanamda qolaverib, sezgilarim o’zimda duch kelaverdi, qaytib aylanishga ham ulgurmay orqaga bosilaverdi deganga o’xshab o’zimni tanimdagi kamchiliklardan shikoyat qilishim kerak bo’lardi. Tanimni bo’sh, sog’lom emas yoki germetik (tabiat bilan aloqalashuvidan qandaydir o’zining ustidagi yoki yuzasidagi suzuluvchanliklar bilan bosiqlikni yo’qotib bo’shliqlar bilan) bilayotgan bo’lish hisobga olinardi. Demak, ana shu ikki oraliqda qolib ketganman, o’zimning xatoyim bular, yoshlikda borliqni yoki tabiatni o’zi bor deb bilib hordiqligimga berilib ishonch bilan qolib masofa orqali shu borlikni abadiylashuvini tushungan bo’lib tursam hamda kattalikda tanimdan shu ishonchimga qaraganda sezgilar umumiyligi olib bo’shlashtirishli qo’yilganligi bo’yicha bo’lib o’tganligi ko’zga tashlanadi. Tabiat va inson oddiy so’zlar bilan ham aytiladigan “ikkisi bir-biriga bog’liq” deyilishiga o’xshash aslida bir-biriga teskari biri boshqasini tashkil etib turaolishini hech fahmlayolmaganman. Ha, albatta, yoshlikda birinchi ko’rinish yoki saboq sifatida o’rganish uchun xato, nisbiylik, qiyoslash ishlari berilmaganligi chakki bo’lganligi ma’lum va mashhur endi. Yoshlikda bir joydan ikkinchi joyga borib narsaga yoki tomonga, devorga (eshikka) qarab harakatlanilsa, barchasi real yoki haqiqiyga o’xshab oyoq ostidagi tebranishning ishonchi qat’iy ravishda bo’lib narsagacha masofagacha havo go’yoki yanada bo’sh, cho’kkanga yoki tiniqqa o’xshab shu narsalar, devorlar aniqlikda borlikni yoki mavjudlikni, o’tmishdan bo’lib turaverib kelayotganlikni, o’zi bilan birga tarixiy mavjudlik borligining ishonchini (balki o’shandan o’zimiz yaratilib paydo etilganlik nisbiylashuvsiz ichki ishonchini) berib turganligini bola ya’ni bolaligim darrov tushunardi shu bular bu. Endi bo’lsa masofaning vaqt oqimi yoki oddiy o’tishli borib yetishilishi, tegilinishi qayda tursinki, tezlik ustama tezlik bo’layotib devorlar yoki (yaqin oraliq) masofada turgan narsalar o’zidan-o’zi o’zida suzilib olganga yoki ko’tarilib tushaverganga o’xshash tasavvur uyg’otib ichimda go’yoki o’zining shaklan yasaluvchanlikka xos qattiqligini, jismsimonlashuvini sezdirib kirib olib natijada tanimning umumiy ahvolini garanglatgani, bo’shashtirgani bo’shashtirgan bo’ladi. Shu degani zichli yoki jismli tanim tabiatning yolg’onchi ravishdagi sinalayotgan massali borligi deb topilishidagi zichligini aynan mazmunan, axir borib hech kim shuncha massani ko’tarmaydiyu, ma’noda tanimizga qo’shganimizda tirik jasadimizning zichligi o’zidan ortgani boisidan sirpanuvchi yapon eshiklariga o’xshash hodisa ro’y berib teskarisi, kollineari ravishida tanamning ba’zi bo’laklari ruhan, mushaklarini sezishi pasayishli tarzda umumiy tarzda his etilajak o’yilishlarga, asablar o’yiniga yo’l qo’yardi. Aslida inson tanida asablari nuqtalar cho’kayotganga o’xshash bosilibroq turaverishi kerak holdagi horg’inlashuvning dami, hordiqqa o’xshash holatlar bo’lib turishi sog’lomlikni bildirgan. Ammo yaqin katta davr vaziyat almashinuvidan oldingi vaziyatli davrda asablarim nuqtali emas, balki asab tolalari orqali mavhum to’rni, uzunlik bo’yicha yigirilgan mushaklarni o’ziga rom etib birgalikda sayoz sustlashuvchi matolarni berib miyada go’yoki shu tanimnimning joylarida havoli yoki tegib bo’lmaydigan kengayib boraverishga xos ravishdagi ichkariga kirib ketaveruvchan bo’shliq borligini sezdirolmay sezdirgan. Go’yoki qandaydir yengiltaklikni bag’shida etgan bo’lgan sanalganligi shu bular. Tezlik ila tezlik, shiddat yoki tezlanish bilan tanimga kiritilgan yoki borlik qildirilgan borliqning jihozlari butun dunyo bilan haqiqat tortushuvi isbotini, dunyoqarashni buzmaslik sharti bilangina o’z holida turganga o’xshardiyu, ammo o’zgarish, mavjudlik va mavjudmaslik o’yini ham umumiylikdan kelayotgani hisobga olinardi qaysidir darajada. Narsalarga ham o’zimning qaysidir asablarim donalari yoki tanim o’tib qo’lgan bo’lsa kerakki, atrofdagi yaqin kishilar yoki elektronshilar o’zlarining oddiy aloqalari, gaplari va buyruqlari (ko’rinishli ishlari bilan hattoki) o’zimga, terimga tegganga xos holdalikni namoyon etib jig’imga tegishardi hamki asti qo’yaqoling xo’p. “O’zi” aslini olganda, asablarning donali shakli hordiqni, yoki tananing vaznnamo, sog’liqqa xos tushunchasini beraoladiki, agar shular asablar donalari bo’yicha chiziqchalar tizginini yaratib matoga, lattaga yoki ip yigirishga o’xshash bog’lanishsalar va donalar orasidagi bo’sh joylarni to’ldirishga urinsalar bu – zararni, qiynoqni bildirgan tabiatnamo shaklni bildiradi. Faqatgina bir bo’lsaki ya’ni qachonlardir bo’laturg’on ba’zaniga olsak, asab to’qimalari yoki tolalari tanani o’rab olib, teri osti bo’yicha juda mayin qatlamli kiyinmaviy qoplaganga o’xshab birdaniga seskantirsa yoki umumiy larza, mujassamlashuv (qattiqlikka xoslik, o’zini tik saqlayolishligini) namoyish etib qolsa, ekstazga yoki huzurga xoslashuv bo’lib o’tib bir hodisaviy holatni kishining insoni boshidan o’tkazmasa ne deyursizligingizni ham bilaylikki xo’p mayli. Asosan shular yoki pardalar, mayin qoplamlar go’yoki ichki badan a’zolarini ushlab turgan shilliq devorlarning birlashmaviyligiga xos to’lqinlashuvli keskinlik, qattiqlik ilinjida ro’y berajakligi ma’lum va endi mashhur hamki, badanni ichidan a’zolari bilan bog’lovchi shu shilliq yoki pardali “shleyflar”, ushlab turgichlar teskari, simmetrik tomondagi yoki boshqa bir tekislikdagi badan a’zolaridagi shu jihatlamalikdagi shleyfchalar bilan o’zlari ushlab turgan ichki organlarning bir-birovlariga yaqindan tegishli aloqasi bo’lmasa hamki, alohida sanalsalar ham, bitta mayin ekstazli, tezkor huzurli devorcha hosil qilib bilishlariga hamma hayronga xosdaligi bo’laturg’on hamki. Shu tezkor huzur insonning barcha dam olish, hordiq chiqarish bo’yicha kamchiliklari yoki o’yiqlarini, ushalmayotgan sog’liq bo’yicha o’ziga yetkazilishlarini birdaniga bu ekstaz onidayoq, darhol to’ldirib, yetkazib hisoblashgani hisoblashgan sanalsa ham bo’lurmi xo’pki. Naitjada inson tanim yoki ruhim shunchalik ham o’zimni yaxshi tushunarmidi yoki o’zim o’zimni bunchalik yaxshi himoyalab va bilib, tushunib kelganligim rostmi degan iboralar ostida inson qolib va mag’rurlashmasligi ham mumkin bo’lmasligi mumkinligi hayron qolinarli bo’lsa, ne ajabligi ko’zga ko’rinmay ketgusi bo’lg’usi. (tugatishdi oxirgi verguldan sal nariroqdan “iboralar so’zidan” boshlashib). Shu ishni miyaning o’zi qandaydir yopishqoq shleyflari, devoriy bog’lagichlari bilan keskin ekstazli shakllarni aylantirib bostirib sezdiraversa hamki, go’yoki miyada qandaydir kesimlilikka, muntazamlikka yoki yoysimonlikka xos geometrik bo’lak, chala shakllar chizilib, borligi his etilib qalqib turgan yoki yotgan bo’laveradi. Insonning tana muvozanati, metabolizmi yoki organizm uyg’unligi shunchalik darajada yo’lga qo’yilganki, hozrigi ilmu-fan bu borada qanday qarashi menga dargumon, noma’lum sanalayapti shekilli. Ha, ekstaz deyishdi ichimdagilar. Ekstaz so’ziga e’tibor qaratsak hamki, esk bu – x yoki hayotning o’zi, noma’lumlashgan hayot sirlashuvdaligiga xosdalik, taz esa tazning o’zi yoki din, dindil va boshqa ovratlar joylashuvi. Demak, hayotning noma’lum eksi, x si dan so’riladigan ishlashimizdan so’ng bo’laturg’on hodisa hamki, o’zimizning tazimizdan yoki dinimizdan kelib ta’sirlashishi nazarga ilinmayaptimi endi xo’sh? Shuning uchun olimlarning hamjamiyati borasidagi ekstaz masalasini ko’rib chiqqum. Internetda quyidagi ma’lumot berilayapti qarangki nima deysiz men bo’yoqlab qo’ygan joylashuviga hamki xo’p mayli:

Экста́з (от др.-греч. ἔκστασις — «смещение, перемещение; исступление, восхищение; отход в сторону; восторг», от ἐκ — «из, от, с» и ἵστημι — «стоять») — повышенное настроение с переживанием высшей степени радости, восторга, воодушевления, ликования, необыкновенного захватывающего счастья, с отрешённостью от реальности

https://ru.wikipedia.org/wiki/Экстаз

Ha, tabiatning yoki haqiqatning o’zi insonga ta’sirini bu bois ko’rsatsaki, demak, tabiatning o’zi haqqoniylik siriga ega bo’laolmasligi sanalsa ne ajab hamki xo’p bo’pti. Ekstaz barcha yomonliklardan, asab to’qimalarining terilaverishidagi holi oxirigacha yetib boraolmasliklardan keyin mavjudlashgani tayin gapligini bilsak ham mubolag’aga kirmasligi ayon bo’laturg’onligi bo’lsin. O’zim men tabiat yoki hayotim bilan sekinlik bilan zahiraning oqimini bir-birovimizga holi kam darajada olib o’tayotganligimiz davomiyligi boraverishidagi almashinuvdaligimizga e’tibor bersamki ham bo’lmoqda hamki, shular ham tartibga solinib bosimli, havoga dam urishga xos ravishda amalda sinalishi hisobga olinganligini bilsak ham bo’laversa ne ajabki xo’p mayli. Ishlayver deyishdi ichimdagi MirzoUlug’, zero o’zimcha qaraganda bo’lsamki, buni ish deydilar deb hisoblasak ham mubolag’a emas shekillli. Shu yaqin to’rt kundan buyon anchagina quyoshni yoki yorug’ kunlarni ko’raboshlaganlikning o’zi hamki, tabiat bilan aloqalar yana o’z izmiga tushaboshlaganligini bildiradi. Ammo bu yo’nalish davom etaverishi kerakki, tabiat insonning taniga va inson tabiatning jonlashuviga ega bo’lmog’i mos va ma’noli tuzum sanalgusi hamki xo’p mayli endi. Shuning uchun tushlarimni yaqindan boshlaboq unchalik eslashga qodirligim yo’qalaborayotganligi sanalib berayotsa hamki, uzun tushlarni ko’rishni boshlaganim rostakamiga chinlikni bag’shida etayozmasligi ham mumkin emasligi tayin hozircha. Tushlar tabiat yoki hayotiy ong, sezgilarning atrofdan qabul qilinib xotiraga o’girtirilishi, hamda inson orasidagi almashinuvning bir turi xoloski bo’pti shu. Faqatgina tushlarga yoki tush (ro’yo) borasiga kelganda ichimdagilar o’zimdan oldinga o’tishib birinchi bo’lib o’zimning kunlik, kunduzgi yoki kun yorug’idagi hayotimni kuzatishga erishadilar, so’ng ikkinchi navbatda shuning teskarisi o’laroq o’zim ularning o’zim bilan birgalikdagi olaolagan kechinmalariga zid ravishda, javoban beriladigan tushli hayotiy ishlashlariga guvohi bo’lishim kerak. Qolgan paytlarda, yoki hayotim davomida har bir kichik yoki kattakon aralash jarayonlar aro tu’gilajak tushunchalarga, hayotiy jabhalarga ichimdagilar, tuyg’umning egalari darrov teskari bosimdan go’yoki o’zlari yashab topganga (tuyg’ulardagi o’zlariga yarashalik umumiy bosimiga) xos, aslida o’z-o’zidan yoki dunyoda shu masalaga javob berib bo’linganligi yuzasidan bosimli javob, yo’limda davom etaverishim uchun yordam ko’magini qo’l uzatib yuborishlari tayin bo’ladi. Demak, hayotim yoki uyg’oqligim davomida o’zim doimo aylananing yoyidagi nuqtalar bo’lib oldinda, bir nuqtada qo’zg’almay turgan ravishda taqdir charxpalagimni, yoylarni yoki aylananing mutloq tarafgirligini aylantiraveraman, ichimdagilar yoki boshqalar esa aylananing o’zi yoki qolgan barcha yoyidagi nuqtalari bo’lishib ma’lumot, yo’l ochish yoki hayotni (tabiat borliqni) tavlash va o’zgartirish yuzasidan ortdagi aylanadan yordam ko’magini berishgani-berishaverishganlari hisoblanganligi bo’laturg’on hamki xo’p mayli. Hayotni ushlab bo’lmaydi, hayot x yoki noma’lum, doimiy tebranuvchi sanaladi. Hayotni o’zim aql sifatida hisobga olib shuni dedimki, hayot chegaralari aqlning insonni o’rab olgan eng yaqindagi ong chegarasidan narigi tutash hududi, borliqning qolgan qismi yoki televizor shartlashuvi sanalishi turganligini bilsak ham mubolag’aga kirmasligi ta’yin masala hamki xo’p mayli endi. Shu hisobda ortimdagi aylana, shunda turishganlar o’zim yoki aylananing boshlovchilikdagi qo’zg’almas nuqtali joylashuvi tomon pachaq bo’lib, ingichkalashaverayotgan ovallashaverib kelib urilib ongim yaqin huduli chegarasiga aniqlikni aniq o’z holicha namoyish etilajakligiga xos olib qo’ygan holda beradi, so’ng shu chegaradan nariga o’tib aql sifatida yolg’on, yo’qdan mavjudlashib o’ynaveruvchi tabiat borliqni, atrof-muhitni yoki tebranishni (hayotni) tashkiliy masalalari bilan shug’ullanavergani shug’ullanavergan sanalur hamki xo’p mayli. Ovallashib ingichkalashavergan ortimdagi aylana yoki sfera, oldimga chiqib ongimning aniq hududli, jismga borib aniq ushlash yoki tegishli ichi to’ldirilgan doirasi yoki shari bo’ladi, so’ng esa aql chegarasidagina noma’lum x, X yoki shu matematik ravishdagi noma’lum “iks” shaklida bo’lsa ne ajabki astini ham tuzding o’zing xo’sh bo’pti keyin. Go’yoki esim, esimni ushlab turgan jonim, ifodam yoki aylanam hamda ongim yoki xotiram, yoshligim, so’ng aqlim, sezgilarim bilan bog’langan teskari ravishdagi aniqlik, shular 4 alavoning ishlashi haqidagi suhbat bo’laturg’onligi bo’ldi mana sizga shu. Aslida o’zimning sezgilarim yaqin hisobga olinajak astoydil aniq va ma’lum endi mashhur borliqning o’zi bo’laturg’on hududiy sadhidan, sarhadidan o’tib bo’layotgan hayotiy yolg’ondakam joy o’zgarishlar, haqiqatning g’oyibona ishlashlari tugul barcha voqeliklar aro yolg’ondakamliklarga xos bo’lib shakllanadiyu, so’nggida o’zimga aqlim sifatida tanimga bag’shidalik chegaraviyligida, kirish chog’ida o’girilib izohlanadigan qabul shakliga aylangan aniqdalikning o’zini bag’shida etmasligi ham mumkin bo’laolmasligi bu shunisi bilan ahamiyatliki xo’p. Sezgilarim borliq chekkasidan yaqin ongli ravishda yasaladigan haqoqniy tegishga sazovor hamki oraliqgacha yolg’on hudud, qalin halaqaning o’rtasi bo’lib hayotbag’sh lazzatni, zavq-shavqni berib turgan shamg’allashtirishni bajo keltiraverganu, ammo faqatgina shu sezgilarning jamlovchi tepasidagi keyingi hisobda turgan aql orqali hamki tanimning (sezgilarimdan) yasalishiga olib kelib qo’ygan hamda shu sezgilardan darrov uzib turaverish bilan mashhur endi. Shu paytgacha hayotni X deb tushuntirishga uringan ichimdagilarni oxiri endi anglamoqadman shekilli hamki xo’p mayli bo’pti. Hozir o’zim derazamning oldida turib mashinamda yoki kompyuterimda terish-bitish amallarini qilayotganimda tashqaridagi oftob hamki, eshikdan chiqqandagi ob-havoning darajasi o’laroq barcha shovqinlar, nariroqdagi narsalar yoki hovlilar (ovozlarning) barchasi yolg’on sanalaturib faqatgina o’zimga kelib jismlashgan, tanimni yaratib bergan holda diqqatimni ongimda bo’layotgan ishlarga, kompyuterimda yozilayotgan so’zlarga bo’lgan guvohdaligimga qaratishga shay turishmasmikin?! Shu paytgacha o’rtadagi umr oralig’imda Xudo o’zimdan aniqlikni talab etib surgun qilgan edi. Go’yoki bir zarrrachaga nisbatan aniq shaklda, qotib turib bilishim kerak hisoblangan edi. Shungacha uni tushunaolmay kelardim, nima demoqchi aslida, o’zi nimaga erishmoqchi va h.k ki, aniqlikni u tushunsa, bizlar oddiylikni bilganmiz deb hisoblatib qo’yilattiraverardim xolos. Aslida Xudoning maqsadi, tushungan bo’lsangiz bu, ongingdagi yoki onging yozilgan yaqin sharoitingdagi aniq yashash uslubingni o’zimning aql doiramdagi narsalarning matritsali almashinish, bordan yo’qlashish bo’lish yoki bir-birini asosni aniq qilgan bo’lib ichiga olgan ravishda almashtirib joy o’zgartirishlar o’tkazib qo’yib meni, uzoqroq ko’rinish va eshitish, bilish doirasini aniqlab qo’y demoqchi bo’lgan shekilli. Axir o’zim qaydan ham bilay o’zimning aniq ongimning yoki esimning, kelajak yodlashuvimning yaqin hududga xoslikdagi ishlovlaridan olingan parchalar aql chirog’imning, boshqa uzoq hududlardagi ko’rinish jabhalarining qayeridan o’rin olishiniki xo’p mayli shu bular. Ko’zim jurnaldagi Prezident qorovuliga, maxfiy askarlariga tushib ketdiki, xayolimga bu haqda yaxshiroq g’oya sifatidagi misol keltirishim mumkinligi tushdi. Bu – go’yoki yoningizda turgan avtomat taqsimcha otuvchining havoga irg’itgan taqsimchasi uzoqroqqa borib bilishi bilanoq hamki, miltiqdan urib tushirilishi yoki cho’tlanishi kerak bo’ladiki, o’rtadagi yiroqlikka xos joylar aralashuvidagi almashinuvlar, haqiqat shamollarining boshqacha hududlarga xosligidan kelavirishlarni o’z joylashuvida turgan shamol, havo masofasi deb bo’lmasligi turgan gap hamki, baribir taqsimcha ongimizdan olingani uchun aniq ravishda aql ichidan ham urib tushirilishi kerakligi ma’lum va mashhur edi. Shashkani aql charxi deyishganliklari ma’lum va mashhur endi. Zero shashka doskasidagi kataklarning biri oq va boshqa birovi qora bo’lib ong va aqlning aralashuvini, ondan aqlga va aqldan ongga o’tajakligini bildirib qo’yganligini namoyish etajakligini bildirsa kerak. Haqiqat sifatida ongimda eng yaqin unsurim bu o’zimning bo’g’zim shartlashuvlari oralig’ida paydo bo’ladigan tovush to’lqinlariga xos gaplashishlarim sinalib kelganligi ta’yin masala hamki xo’p bo’pti. Shu gaplarim ongim bu – haqiqatim deyilajakligiga xos bo’lib ichimdagilardan erishilishi nazarga ilinmasligi ham mumkin emasligi ko’zga ilinajakligi bor haqiqat. O’zim esa yozuvlarim va qo’limni bosishlarim vositasidagina yuqoriroq darajadagi 2-bosqichlamalikdagi aql hududi chegarasida, aytaylikki 3-4 metr naridan boshlangan uzoqlikda muhitga xos yo’qlashuvli borlashuvga monand almashinishlarni bir varakayiga yo’lga solaolishim nazarga ilinajakligi bu bo’laturg’usi hamki xo’sh. O’zim uchun aqlning shu ishloviga xos haqiqatim hozircha kinoga va ilm-u fanda qo’llaniladigan matritsali yondashuvim sanalgani ma’lum va mashhur hamki xo’p mayli. Albatta, aqlimning 2-darajadagi borliqning uzoqroq shakl-shamoyillarga xos hududlashuvidagi yo’qdan mavjudlashuvchanlikka xos almashinishli ishlarini matritsa yaqin hududdagi, ko’cha bo’yich ko’rgan binolarim va h.k lar bo’yicha umumiy yagona yacheykasimon katakchadagi ikkitasi bittada ma’lumotlarni tig’iz qilib qo’ygan xolos. Derazamning narigi tomonida qo’zg’almasdan doimo mavjudlashib turuvchi bir xos imoratni ko’raman degani aslida matritsa sababli yaqin kunlardami uzoq-yaqindan olgan axborotli ishlovlarimga xosli uy-maskanlaridan namunalarni ko’rishimni ifodasi bo’lib turaverishi turganligi ma’lum sanalgusi shu. Zero matritsa uchun ham yacheyka katagining umumiy holatiga xos yagona ma’lumoti turg’un holda turaverishi asl ko’rsatkichli sanaladurg’on hamki, shuning o’zida 2 tasi bittada deb nomlanuvchan aslida juda ko’pi bittada bo’lgan boshqa m’alumotlashuvli bo’lak-qismlar, hududlarga aloqadorli bo’lishli nusxalar yoki imoratlar yolg’ondan ikkinchi haqiqat bo’lib ko’z oldingizga kelaveradi. Har holda o’zim men shunday deb hisoblayapman nazariy jihatdan xolos, bo’layotgan ishlashimizga xosdalikka asoslanibki, aslida men haqiqatan shu ko’rgan oldimdagi imoratni doimo bitta o’zi o’z shaklu shamoyiliga xos bo’lib turaverishini isbotlashga ham qodir haqiqatnamo shaklda hisobga tushuraman hamki xo’p bo’pti.