Nega shu bu bizga xosdaliklarga boy etilajakliklarimizga qaraturg'on bo'lsak hamki xo'p

 

142. Bitta gap sanlarga, bu ichimdagilarga shuki yetadi. Oxiri endi hamma narsa almashdi, chappa-rosta bo’lib qoldi. Endi Koranavirus tugaganligining ifodasi, imosi yoki inobatga olinib kutilayotgan yo’li boshlanib qoldi hamki xo’p bo’pti. Bir narsa shu, ikkimiz oramizda aniq bo’ldiki asti qo’yavering. Endi o’zimning aqlim dunyoparast yoki dunyo tomonidagi ichimdagilar tomonidan ichimdan turib boshqariladi yoki borlig’imga qayta solinaveradi. O’zim esa kod orqali internetda kengayishga, yangi ma’lumotlarni qidirishga urinaman. Ammo aqlimni shunchalik bostirib olib qo’yishganlarki, internetda ma’lumotlar qaytib-qaytib chiqmoqda. Har xil qidiruvlarni, topishlar bo’yicha iboralarni ishlataman-u yana qaytib oxirgi o’zim o’qigan va o’zimning aqlim bilan yog’dirilgan bilimli ma’lumotlardan qidiruv natijalarida kiritilmasa, shu saytning o’zi qayta uchramasa bo’lmasligi aniq bo’lib turibdi. Hattoki birinchi bor o’qiganlarimda, yangi saytlarda ham yaqingina oshirgan aqliy o’zimning ichimdagi izlanishim yoki boshqa saytda uchratgan bilimli aql salohiyatimga xos ma’lumot qaytib kelib qolsa ne dersuz olomon shu bularga xo’p. Aqlim, matematik kallamning ishlash ifodasi aylanib ko’pirtirib (aynan internetda) chiqaverayaptiki, asti qo’yavering. Internetdagi turli xil, yangi so’zlarning ishlatilishi bilan aqlimning qayta chiqishiga doirlikni tekshirilishida hech ishonmaysizki, shular haqiqat bo’lmasaydi deb hamki xo’p bo’pti. Aqlimga bog’langan ma’lumotlarning yozilishida barcha so’zlar, jumlalar va berilganlar haqiqiy ko’rinishda, tartibli yoki qandaydir bir soha vakillari bilib turib yozganganligi rostakamligini hech inkor etaolmassizki xo’p mayli. Shu degani aniq ma’lum hamki endi, mening aqlimga qarshi ravishda dll lar yoki library lar, butun dunyo kutubxonalari (bilimlarning qonun-qoidali tartibi) o’rganilgan ravishda, tuzumli tarkib almashinishlarini bilib bosim bilan, kodli ravishda joy egallab yuqoridan yoki go’yoki internet bo’ylab o’rab olgan holda turaverayaptiki shu aslo unutilib bo’lmasligini biling hamki xo’p mayli xo’p shu. Aqlimga xos inobatga olib bilayotgan ma’lumotlarimni qistirib yoki yon yoqlaridan to’ldirib kelib qatolar bo’yicha yoppasiga banal ifodaviy, umumiy tarzdagi kitoblarga xos jumlalar yozilayaptiki asti so’ramang hamki bo’pti xo’p. Masala yuzasidan qidiruv ma’lumotlarim ham emas, balki o’zim bo’yicha o’zimdan topib bilishim kerakligiga xos hisoblab borayotgan aql soham yoki yo’nalishimgina qidiruvdan, search engine dan sichqoncha bilan chertib yuklagan saytimda chiqadiyu, boshqa barcha ma’lumotlari keraksiz har qanday boshni qottirib, garanglatadigan oddiy so’zli ma’lumotlar tizimini berib turavermoqdaligi bu shu. Go’yoki men aqlim bilan aniq, tig’li yoki o’tkir nayzasimon uchli (ignali, mayda shtrix chiziqli) ravishdagi aniq holda aqlimdan bilimlarga o’tmasam, go’yoki bilimlarimni aniq qilib tayin holda topishga qarorim bor bo’lib ushlab ham turishim kutilgan holdagisi bo’lib, shu bilimlarim yoki dll lar sifatidagi qidiruvimga ham xos bo’lib kelayotgan barcha kutubxonalarning tarziy qo’llanishiga xos kitobning aniq bir kerakli joyidan ma’lumotni topib chiqaraolmasam hamki, qidirayotgan ma’lumotimni topaolmayman. Birinchi o’zimda shakllanishi kerak bari. Hattoki so’roqning o’zigina deyilmayapti, balki izlanishga xos, ketma-ketlik asosida faqatgina bittagina joy qoldirilgan tarzdagi oxirgi joylashuvning asoslaridan keltirib chiqarilishga xos javobi o’z-o’zidan topilishi kerakligi kutilishigacha aqlimni shakllatirib ichimda o’ylab yitalab boraverishim kerak, go’yo bitta soch tugim o’zi tikka bo’lib olmagunchaki xo’p bo’pti. Haqiqatan ham barcha narsa sabablardan kelib chiqqani uchun birinchi javobni topguncha barcha sabablarni shu javobgacha yetaklab chiqarmoqligim to’g’ri sanalmog’i kerakligi shu bo’layaptiki xulosa ham mana  shu bu joylashuvda hamki xo’p bo’pti. Barchasi ketma-ket yoki uzluksiz bog’liqlik ila tuzilgan yagona dunyomizda bilmay yotgan bog’lanish nuqtasi ostidagi barcha shu jarayongacha sabab, asoslarni yana ketma-ketmi yoki umumiy boshqacha ravishda kallamda keltirib qo’ymasam, albatta shu nuqta yoki jarayon ham noma’lum bo’lib qolavermoqdaligi sanalayaptiki xo’p bo’pti. Aks holda hammasi bor holda, asoslar to’ldirilgan yoki ostki sabablarning barchasi keltirilgan ravishda qoladigan bitta-yu bitta isbotali natija sifatidagi keyingi sababli holat yoki jarayon, nuqta topilmasligi ham mumkin emasligi shu yerda ma’lum va mashhurligicha turaversin hamki xo’p bo’pti. Go’yoki tenglama masalasini yechishga xos shu ishimiz oqibatidagi ko’zga tashlanayotgan ma’lumotlarning oxirgi tenglik tomonidagi natijaga biriktirilishi yoki mosligida butun dengizli ma’lumotlar ichidan aynan bittagina kerakli qismchasi topilishi kerak xolosligi bo’ladiki asti qo’yaqoling xo’p mayli endi bo’pti. Go’yoki dunyodagi jismlar, protonlar yoki inson qiyofadagilarning barchasi o’z o’rnida noyob ravishda joy sig’imini egallab yotganga o’xshash ravishda noyobligi tugul-kesil joylashuvi ham zichlashish oqibatida topilajak deyilishi shu bo’lur ham xo’p bo’pti endi keyin. Aynan birin-ketinli asoslarning bor bo’lib, zichlikni bildirib joylashuvini egallab kelaverishi oqibatida natijadagi navbatda turgan nuqtaning borligi va joylashuv ahamiyatiga xos o’ziga xosligi aniqlashmasligi ham mumkin emasligi shu aqlimning ishlashga majburligi sababligina internet ma’lumotlarni topish ilojini keltirib chiqarishini tushuntiradi xolos. Umuman olganimizda men o’zim o’zimning avloddoshlarim, erkakli tengdosh yagona jinsli vakillarim orasida o’zimning esli Payg’ambarona yashashimdan farqli ravishda yana bir holat shuki, insoniy Gvardiyamning sezgilaridan to’laqonli foydalanishga urinib yashashga odatlanardimki xo’p mayli endi bo’pturatursin. 3 ala, a’zoli sezgilarimizdan so’ng bo’layotgan barcha shu sezgilarning navbatdagisi va qabul qiluvchisi sifatida aql chirog’i yoki kallaning matematik ishlash faoliyati yetib kelmasligi ham darkor emasligi shudurki, bu keyingi avlodning massaviy, juda ko’p qamrovli yoki internetga xos bilimlar andozasini yoki asosini har qanday vaziyatga moslab qo’llashlariga xos bo’ladigan ilm-u fanli yoki boshqa har qanday sohaga xos ma’lumotlashuv jarayonlarining, yozuv-u chizuvlarining bilimli sanalgan 4 raqami orqali bosilib berishi hisoblanayaptiki xo’p endi hech gapga hojat ham qolmasdur balki? Biz o’zimizda sinalaverilib kelgan shu to’siqqa duch kelayapmizmi ha, endi asti qo’yavering. Aqlimiz shu paytgacha bizni avrab va aldab, undan o’tishimizga yo’l ko’rsatmay kelganligi ham shu joylashuvimizda ma’lum va mashhurligini ko’rsatmasligi ham mumkin emasligini bilingizki ko’pchilik bo’lib qolaveringlar hamki xo’p bo’pti endiki mayli katta senga Zohir deyishdilar ichimizdagi Mirzo ijrochilariga xoslikdagilar hamki xo’p bo’pti yetarli shu. Mana hozir aqlimizni ishg’ol etib yoki aqlga yetib kelib bilimlar bilan yondosh, chegaralardagi to’qnashuvimizda, hech narsadan xabar topaolmay kelganimizni bilsak qandoqligi ham bo’lib turarligi shu hamki xo’p mayli. Shu hozirgi kundagi barchamizda bo’layotgan hayotiy kash etilish nazariyasiga xoslanib turaverayotganimiz sanalishi turganligini bilsak ham bo’ladimi oxir oqibat so’ng? Aqlimiz hayotimizning bilimlariga aloqador haqiqatli o’sishimizni bildirmaslik uchun sezgilarimiz va bilimlarimiz orasida germetikka xos, oraliq bo’shliq yoki fazo vakuumchaligini qoldirib biz ikkovni, bilimlar va sezgilash mantiqlashuvini ajratib kelib avrab-aldab yurishlarini darholgina tushunib aql-hushimiz joylashuviga ham larzaga kelib qolib ketayotganligimizni bilsak ham maylida endi. Go’yoki termoslarning ishlashidagi oraliq bo’shliq germetikasining issiqlikni kam yo’qotish maqsadidagi tashqari bilan sovuqlashuvli jarayonlashishga xosdalikni kam yetkazish, qo’yib yuborish yoki singdirib o’tkazishga imkon berishga aloqadorligini sezgandirsizki, xo’p bo’pti. Hamma laqmada shuning uchun, mana ichimdagilarning o’zlari shuni aytishdilar hozirgina shu. Shu paytgacha o’zim o’z bilimlarimning chegarasida, bilimlarim sohasini kengaytiraolmay qolaverishim ehtimolligi yuqori bo’lishiga aloqador hayotga larzali bo’lib qolib kelganligim bo’lmoqda hamki, xo’p shunisi ham ma’lum ediki, ichimdagilar bizlar ham shu aql chirog’ingga xos ish qilaylik deyishib hozir endi qo’l qimirlatishga xos barcha ishlarimdan foydalanishni boshlashga urinishni odat tusiga aylantirib bag’ishlayaptilar hamki xo’p mayli keyin bo’pti shu. Haqiqatan ham barchasini o’z vaqti soatidagi imosi, shiori yoki shohida bildirganligini bilsak qancha katta bo’lardiki, maktab va universitetdagina yoko boshqa bilim oshirish chog’iga xos o’ziga xos davrlardagina aqllar vositasida bilimlar oshirilganki, shundan boshqacha bilimlarni inson ko’rishga ham ega bo’laolmagan, boshqa davr bo’yi hozirgi zamon aralashuvlariga xosligimizga ham ta’luqli bo’lurki xo’p bo’pti shu. Shuning uchun mana hozirgi ahvol shu darajada bo’lishi mos tengliklar, adolatga o’xshash tuyulib turganligini ham kuzatib qo’ysak maylimikin? Yoshlikdagi bilim maskanlarimizda aqlimizni tig’iz qilib qichqirtirib yig’ish barobarida ishlatib bilimlarimizni butlashga harakatimiz besh ketaverganligi bo’lib, endi esa katta ko’cha bilimlariga xos yo’lni sekinlik bilan ko’tarib boraverish barobarida bitta-bitta ravishda, parchalarga xos o’zimiz keltirib bilishimiz ham kerakligi bu bo’layoturki, ko’cha asfaltini uzluksiz davomiylikda yotqizib to’ldirish kifoyaligi shu bo’lurligidamiz xo’p bo’pti. Ichimdagilar yoki matritsiyali oralarimizda izg’uvchi ichkaridagilarim hozirgi jarayonlashuvlarimiz tugul shu inobatga olinguvchi yaqin davr yozuvlarimiz bilan hamnafasliklardagi vaqt oraliqlarida o’zimga yozaverishligimni pichirilab aytib o’rgatib turib yozdiraturaverish bilan birgalikda mana shu ondayoq qo’limni ham biror xatosiz, imlo-ishora tushurmasdan boshqarishga ega chiqish ilinjida typing yoki klaviaturasida terish amallarini qilishlarini bilsak ham bo’larligi shu bo’lishi hamki xo’p bo’pti. Ammo men o’zim shuni oldindan ham bildirib yozib kelishuvimizga duchor qiluvdimki hamki, o’zim o’ylagan yoki fikrimga keltirgan haqiqatni, mantiqni tushunishib so’ng qo’limdan yoki barmoqlarimdan foydalanib ichimdagilar yozdirishardilar deya. Bir jumlani yozish uchun qanchalik darajada yo’l-yo’lakayiga, tugatishga tomon oxirigacha yangi fikrlar yoki g’oyalar kelaversaki, shu boisidan ham ichimdagilar tutulib, imloviy xatolarga uchrab turib yozdirishimga majburliklari bo’lib yurgan edi shu ongachaligi bu shu o’rinda ham kerakligi bo’latursin. Endi aqlimniki egallashib o’ylovimgacha yoki haqiqatli o’zimning o’zim yoki 2 tasi 1 tada ravishdalikka xosligimizga ko’ra bo’lishga oid kelavirishlari kuzatilaturibdiki, qo’llarim go’yoki to’liqligicha ularning izmida, iskanjasida bo’layotganga o’xshayotriligi ma’lum va mashhurdir endi xo’p. O’zim esa shu paytgacha bot-bot aytardimki, sizlar o’zlaringizni yozuvga xos boshqaruvlaringizni yashirib turguningizcha boriga shukr qilib toki keyingi g’oyam chiqqunicha to’g’ri yozdirtiraversangiz bo’lmasmidi, axir tezligingiz yana nimaga kor qiladi deguvchi ham o’zimga xoslikdalik bilan namoyishda bo’lurligi shu edikim. Endi haqiqatga e’tibor qarataverajakligimiz ma’lum sanalaversaki, birinchidan hamki, haqiqatning o’zi bizlar, umumlashuvdagi avlodlarning o’rtasidagi almashinuvchanliklarga xos oqim, vaqt o’tishiga xosdalikka xos yarasha bo’lib turishga xosdalikka ko’ra bo’lib turayaptiki, ikkinchidan esa agar o’zim kodlab kompyuterimda o’zimga yarasha foydali darajani mahkam tutib qamrab olaverishga shay dasturlashga xosligim bo’yicha bosh urushli dunyoviylikka xosligimga ko’ra bo’laolishimni bildirib kelajakligimiz sanalaveradurg’oni bo’laversa, ichimdagilar aqlim bilan vujudim orqali borlig’imga teng bo’lib o’zimdagi boshqaruvchanlik, tanlov elementchalari yoki jarayonlarida qatnashaverishlarini bildirajakliklari ma’lum va mashhur bo’layozdi. Ichimdagilar maydo borliqli o’zgarishlarga ruju qo’yishga kelishmoqchilarga o’xshayozganliklari bu bo’layaptiki xo’p bo’pti. Ichimdagilar hoziroq nomlanmish koinot uzra bosilib massali ravishdagi turayotgan materiyalarga xos bo’lishga o’rinli aniqlikda, hamma bilan vaqtni yoki mavjudlikni birga o’tishiga xosli eng yuqori chegarali vaqt kesmasidaliklariga shaydoliklarini sezdirib aqlimga xo’jayinliklari shu bo’lishi tayin va ma’lum endi mashhur hamki xo’p bo’ladi shular. Endi ishga aloqador gaplarki, o’zim add-type cmdlet i ravishidagi –assemblyname parametridagi dll yoki exe li library, sdk a’zolikdagi nomlashuvlarni qayerdan qaysi bog’lanishga ko’ra yoki biriktirlishga ko’ra aniqlab yozayki, shu ichidagi ma’lumotlarga xos jarayonlashuvimiz aniqlansin, type va class larini aniqlashga erishishim ma’lumlashaversin deb bosh qotirib o’lib ham qolguncha tayyormen shu paytlashuvimizga xos. Har bir shu ishning yaxshiroq, keyingi darajadagi yoki o’rinli ravishdagi navbatdagi keladigan kerakliligiga asosan muhim bo’lmagan bo’lsada ma’lumotchasini sezishimda eti-yuzim bilan to’lqin bosib seskanamizki hayron qolajak ravishdalik ham shunga ega bo’lishni ham sezdirmasligi ham mumkin emasligidamiz hozir. Go’yoki qandaydir videleniyalar yoki ajraluvlarga xos jarayonlar etimni yoki terimni kayfini berib bermaslikka xos sezdirib harchalanimiyey, bir nima hasharotchalarnimiyey yoki qandaydir asabli to’lqinlashuvni terim uzra sirg’alashga erishishi kuzatilajakligi bo’layozdiki xo’p bo’pti shu. Bir narsangni yoki jonu-moningni bermasang, biror narsa, bilim ato etguvchisiga qaratila hech bir shaydolikka xos hodisani ham ko'rsatmasligim tayin deb dunyo o'zimga go'yoki ohistalashmasdan ham nazariy baho chiqarib berayaptimikin endi. Ichimdagilar dunyoviy bosimlaridan, damlashuvlaridan shamollarga xos chalg'ib urilib o'zimgacha kelib ortalarida hech qanday zahira yoki es-pes qoldirmasliklari shu bo'layaptiki xo'p mayli.