Ibrohim va mening o'zim

26. Ibrohim o’g’limiz bir narsani tushunmagan hech, ha albatta aniqrog’i bu shuki, afsuski o’zim ham 20 gacha yoshligimda shunday yashaganman. Hatto endi hozir aniq fahmlamoqdaman. Ibrohim oddiygina qilib olganda insonlarning ong orqali bog’lanaolishlarini unchalik yaxshilab tushunmagan yoki oxiriga yetkazaolmagan sanaladi. Biz o’lmas o’lik tashqi yoki yuqori dunyo insonlari o’ylovimiz orqali muhitning shart-sharoitlariga qarab yashaymiz. O’ylovimiz bizning barcha 3 ala borliq sezgilarimizning teppasida joylashgan holda shu qabul bo’layotgan sezgilarimizni darrov tahlil qilib turish bilan ovora bo’ladi. So’ng yanagi ravishda o’ylovning o’zi yoki qilib bo’lgan tahlillari borliqqa, tevarak-atrofga yoki tashqi muhitga nisbatan ongni shakllantirib aloqa qiladi yoki munosabat o’rnatadi. Demak, shuncha sezgilarni qayta ishlashda, yoki olib egallab va so’ngra ong qilib chiqarishda ishlatiladigan o’ylov shu tashqi muhit, atrofdagilar bilan bittaday yoki yopishganday, har bir tushunchaning, sezgining ishlashidagiday bog’liq bo’lmasin? Shuncha eshitish va ko’rish tushunchalarini o’ylov orqali qaytib o’ziga uraoladigan, o’zini boshqacha qilib surdraydigan yoki surtaydigan ong nega axir tashqi muhitning yoki boshqa insonlarning tanalarini ong o’ziday, bittaday yoki umumiy tabiiy birlikday boshqarmasin? Sezgilarning har bir kirish tahlili (tushuncha) ham chiqish yo’nalishi (ong) ham o’ylovning qo’lida bo’lganidan so’ng o’ylov barcha sezgilarga egalik qilayapman deyaoladida. Hayotimiz esa qanchalik keng qamrovli bo’lmasin bizning undan olayotgan sezgilarimiz bilan tushuniladi. Bizda shu 3 ala sezgi bo’lsa, hayotimiz yoki tashqi muhitli tabiatimiz, atrof-borliq ham shunday shakldagina turib berishga, o’zini bag’ishlashga qodir xolos. Shunday qilib biz tabiatdan yoki atrof-borliqdan, muhitimizdan qanchalik ahamiyatli sezgilarini yoki bizning sezgilarimizni olsak va tushunsak, shunchalik darajada ongimiz orqali atrof-muhitga bosim o’tqazamiz yoki ta’sirlashamiz, o’zgartirish kiritamiz. Ongimiz orqali deganda eng osoni 1-sezgi bo’lmish borliq-atrofdagi ovozlarni ongimiz bilan yangilashimiz, umuman boshqa holatga solishimiz mumkin. Ongimiz orqali 2-sezgi bo’lmish ko’rinishlarni ham tubdan yangilashimiz, umuman boshqa holatga yoki voqelikka o’tqazishimiz mumkin bo’ladi. Ongimiz orqali kelingki, 3-sezgi sanalgan narsalarga yoki insonlarga tegish ishini uzoqdan o’z xohishimizga ko’ra havodan amalga oshirishimiz mumkin. Aniqrog’i xohlasak biror kishiga yoki narsaga borib tekkanday ta’sirlashish ishini uzoqdan amalga oshirishimiz mumkin yoki u insonning yoki narsaning o’zlarini ichidan boshqarishimiz, qimirlash buyruqlarini berishimiz mumkin. Bir zo’r berib, zavqimizga shay turib, kerak bo’lsa, g’alati ishlarini qildirib bo’lsa ham, insonlarni chuv tushirishimiz, ongimizdan boshqarayotganimizni bilishimiz mumkin sanaladi. Mana shuni Ibrohim o’g’limiz “men insonlarni ongimdan, o’zimdan boshqarayapman” deb isbotlab berganday o’zini tutganda insonlar bu – yo’q hisoblanadilar, “men ulardan istalgancha foyda olishga haqqim bor” deydi. Ularni qulday qilib, undan ham battar yana yo’q-bor qilib eng yuksak xizmatlarini o’zimga qarataverib bilishim kerak tabirida o’zini ilgari surgani-surgan. Insonlar o’zlarini dunyoviy muvozanatda yoki bir xillikda, haq-huquqlarini hamma vaqt ajrataoladigan harakatlanishda va vazifaviylikda (inson tanasining va jonining xuddi bosim bo’lishida) hamma holat yuzasidan bo’ladigan muammoni hal qilib bilishlarini ko’rib bilib, Ibrohim aynan bu - ularning yo’qligini, o’zboshimcha yoki o’zlaricha o’z xohishlarini bildirgan holda alohida ravishda mavjudmasligini bildirgan holda “mening foydamga o’zimning bunday dunyoqarshimni oqlaydi”, deb biladi. “Ammo nega men ularni shunday tashqarilarida turib ichlaridan yoki hayot shakllaridan qimirlashlarini nogahon, goh-gohida boshqarib bilishimni o’zim sezib qolishim bilan ham, shuning barobarida insonlar baribir o’zlarini bir-birlariga nisbatan alohida boshqarayotganday shuni yoki shunday hayot kechirishni isbotsiz qoldiraveradilar”, deb biladi. Bu – Ibrohimga yo’naltirib aytganlarimning barchasi mening yoshligimdagi yashashim, ichki yechilmay qolib ketgan savol-javoblarim edi xolos. Shularning hozir Ibrohimning yashashining o’ziga ham o’tganini yaqqol e’tirof etayapmanmen. Ibrohim shunday yashashning o’ziga unchalik e’tibor qaratmasa ham kerak holda hayot kechirish bilan ovora ham bo’lishi mumkin, ammo menga yuz ko’rinish bilan atalganda, qaraganda men shu yashashning o’zini, yoshligimdagi yashagan tuyg’ularimni unda yaqqol ko’raman. Xuddiki Ibrohim ham shu yashashning, mening yoshligimdagi yashashimning o’zi bilan ovoraday. Yashashning o’zi ko’p bo’ladimi yoki yo’qmi bilmayman. Ibrohimning o’zida menikidan boshqa maxsus yana yashash turi bormikin, menga noma’lum. Endi, shu kunlarda Ghost in the shell anime sini tomosha qilayapman. Shu o’rinda, bu ham hayotimga mos ravishda shundoqqina chiqib qolgan xolos. Qobiq yoki shell ostida bittaning o’zi bo’lib bir yoqlama, tananing asab yo’nalishlari vertikal chizig’i bo’yicha bordi-keldilik, yoki orqaga qayta takrorlanib harakatlanish, bilan yashashning, yashash so’zining ifodasi sifati ruh yoki ghost bo’lib berish mumkin. Shuni yashash deydilar, bu – tuyg’ular yoki ruh bilan birgalikdagi tushuncha. Yashashning o’zini, qanchalik urunmaylik, hayot kechirish tushunchasidan yer bilan osmoncha farqi borga o’xshaydi. Ibrohim aytayotgan yashash so’zi yoki tushunchasi quruq tananing o’zida bo’ladigan sevinchli jarayonlar xolos. Lekin bizlar, aynan Ibrohimning o’zi atrof-borliq yoki ekran orti bilan doimiy muomalada yoki aloqada bo’lib shu aloqalarning izchilligi sababli yashashni hayot kechirishdan ajrataolmaydi. Masalan, men ko’rgan narsamga yurib borib tegildim deb olingan misol bo’lsin shu. Shu holda har onning o’zida qanchadan qancha tananing yashash jarayonlari yoki sezgilarning tanaga yopishishining, tahlilining, qorishmasining ko’r-ko’rona o’zi bo’layapti hamda qanchalik darajada tashqi muhitda hayot kechirish borasida o’zgartirish bo’lib o’tdi. Bizlar ikkalasini ham umumiy yagona hisoblangan tabiatimiz yuzasidan, yoki yashash, yoki hayot kechirish deb bir xil ishlatishga odatlanganmiz. Aslida tananing sezgilari yoki yashashi ham yopiq alohida tizim va tashqi tabiiy aloqaviy jarayonlar yoki hayot kechirish ham boshqa bir alohida yopiq tizim. Tananing yashashining o’zidan qaraganda o’zi tashqi muhitni faqatgina xuddiki kuzatib turganga o’xshaydi xolos. Yashashning o’zi hech qanday o’zidan bilib tashqi muhit, tabiiy shart-sharoitlar bilan aloqa qilaolmaydi. Faqatgina barchasini, sezgilarni hisobga olib borayotgan mashinaga, avtomatga o’xshab turadi xolos. Insonning o’zi, tanasi esa hayot kechirish tarafida joylashgandir. Agar inson yashashining nimaligini bilib, shundan keraklicha oqimchani, chimdim avtomat kodni yoki asablarning o’zicha davomiyligini olaolib tashqari muhiti bilan ijrosini yoki bog’liqligini ta’minlasa bo’lgani, shu xolos. Qarabsizki, boshqa insonlarnimi yoki buyumlarni masofadan yoki tegmasdan turib o’zingiz boshqaraolasiz. Shu insonlar yoki narsalar sizning o’zingizning xohishingizga bo’lgan yanada xohishli munosabatingizday boshqarilishi turgan gap. Mana shu Ibrohimda va mening yoshligimda kuchli sanalgan. Chunki mening taqdirim Ibrohimnikini kuchli, yanada tezlanish bilan ushlab yoki tortib turadi. Ibrohimning o’ziga yashashidagilar tomonidan tasodifiylik yoki tavakkalli sakrashlar taltayganicha qo’yib berilgan. Lekin to’satdan bo’ladigan qiyinchiliklar, jarohatlar kelganda mening kutib yotgan, doimiy shay taqdiriy bosimim zo’r berib kuch bilan uni tortib botqog’idan chiqarishi kerak. Shunday vaziyatlarda Ibrohimda boshqalarni “men boshqarayapman” degan ishonchli hayotiy tuyg’ular kelib ketadi. Zotan taqdirim Ibrohimning taqdirini yashashi sifatida avtomatlashuvini, vakumlashuvini yoki tanasiga yopishgan kodlashuvini qisqa vaqt davomida o’zgarmay turgan holatini tortib olishga qodir. Taqdir sog’liq yoki Got, sog’lom tananing o’zi bo’lgani uchun va mendagi hozirgi yashashimning o’zi sifatida quyi dunyo vakillarining atrof-tabiatimni yolg’ondakam o’ynatishi uchun Ibrohim ham to’satdan boshqa voqelikning holatida paydo bo’lib qoladi. Bizlar uchun aholining barcha qatlamlarining yashashlarining o’zi, ruhi bitta sanaladi. Lekin yoshu-qarida yashashning o’zidagi tezlanishlar katta-kichikligi bilan farq qiladi. Zotan qari, katta yoshli jonlililar yoki insonlarning tirik nusxalari simulyatsiyali, mug’ambirli, yolg’on asos yoki muhit yaratishga ko’proq qodir sanalishadi. Hozir endi, shubugundan boshlab Ibrohim bilan yashashli tana sohamiz umumiy yakka yoki bitta bo’lgani uchun shu avtomatik kodning yoki taqdirimning yo’nalishi Ibrohimni qutqarib, yig’ilaridan asrab qolish bilan birgalikda o’zimni aniq bilinadigan, kelajagim oldindan ma’lum sanaladigan Bo’lganga, Gotga chiqardi desam mubolag’a bo’lmas.