Payg'ambar kim, inson kim

 

81. Hozirgi oyimiz 2021-yil sentabr oyida mening kundalik kunlarim taqvim oyining sanasidan 75 taga ko’p sanaladi. Bugun 6 bo’lgani uchun kundaligimning boshlanishida 6 ga 75 ni qo’shib 81 ni yozib qo’ydim. Endi Ibrohim shu yilning 2-sentabr kunida 3 yoshga to’lganini bildirsam, Ibrohim o’g’limning borlik yoki mavjudlik yilini hisobga olgan holda o’zimdagi o’zgarishlarni aytib yozib yuriyman. Haqiqatan ham 3 degani yo’qlik, “yo’q” degani bo’lsa, yil so’zi Sanskritchada yoki til kesimida “yo’qni il” degani bo’lgani uchun “3 yil”da ikki marta yo’qni ilish bo’layotgani o’z-o’zidan ikki inkorning bir tasdiqqa o’zgarishi sifatida borni ilish deganini bildiradi. Ibrohim endi bor sanaladi. Uning tug’ilgan kuniga 2 kun qolgan kundan boshlab o’tib yana tug’ilgan kunidan hozirgacha Ibrohim mening tan-u jonim bilan bitta bo’lib turibdi. Shuning uchun ichimdagilar ilojsiz qolishmoqda. Menga ozor, qiynoq beraverishlarini ilojsiz ravishda to’xtatishga majbur bo’lgandirlar. Har bir aralashuvlari oldinlari haqiqatan ham meni devona yoki jinni qilib qiynashi to’g’riligi hozir ochiqdan-ochiq, ayon ko’zga tashlanmoqda. Endi ular o’zlaridan o’zlari xafa bo’lishadi, agar menga xiyonat yoki xusumat, dushmanchilik qilib biror ojizlantiruvchi holatimga duch keltirmoqchi bo’lishsa. Ilojsizda, ilojsiz, attang ilojsiz, yomonlikning jazosi shunday ko’rinmoqda! Har bir gaplarida yoki ichimdagi g’idr-bidrlarida, shovqinli tegadigan vahiyliklarida  ular menga qandaydir noma’qulchiliklarini eng kamini bilmasdan qilib qo’ysalar ham, “bu – Ibrohimga yomon tegadi”, deb seskanib, o’zlarini ortga tortib qo’yishadi. Men endi umuman yutqizmayman. Agar yomonlik, ichki tabiat-buzarliklar bo’lsa, menga ham yoqmasada, Ibrohim jabr ko’rgan deyman. Ibrohim ozor cheksa, ular majburan o’zlarini orqaga olishadi, mag’lub holda nima qilishlarini bilmay qiynalayotgan bo’lishadi. Men bundan, shu orqali ustunlikni sezaman. Agar foyda olib o’zimdan o’zim xursand bo’lib ketsam, ular menga ozor berishaolmay yumilib ketishib jabr ko’rishayapti deyman. Qisqasi, bilmadim nega, ammo ular “ko’t” qiliqlarini tashlash niyatlari yo’q aslida. “Ko’t” degani shundan iboratki, birinchidan “ko’tlik” qilgan kishi oddiy dunyoqarash borasidagi munosabatlardan bir xulosaga kelmaydi. Ikkinchidan “ko’t” degani Sanskritcha mano kesimida “ko’p o’t” deganiga yaqin kelib, o’zini tushunchasini yoki shuurini surib borib munosabatlardagi boshqa tomondagilarning shu aloqa, munosabatlarni qanday sezayotganini yoki tushunayotganini bilib yana shu boshqalarning o’rnida turib ustidan kulish yoki mazaxlash hisoblanadi. Xuddiki buni, shuni men bildim, sen bilding, ko’rdingmi xulosa qanchalik oydin ravshan. “Shu xulosada men yengayotganligimni ko’rib turib ikki taraflama oddiygina tushunilaqoladigan bir-biravimizdagi asl mening ustunligimning o’zaro almashinuvida menga g’oliblikni beraver” deydi. Shunday qilib “ko’t” qiliqliylar o’zlaricha “sen mendan chiqayapsan, shuning uchun men seni munosabatlarda istalgancha siltab-savalab seni o’zimga bor, orli yoki alohida mavjud qilgan holda maksimal kayfni yoki lazzatni olishim kerak” deyishadi. Bir so’z bilan aytganda “axir dunyo yolg’iz meniki-ku, men jahondan istalgan lazzatimni olaolishim kerak, shunga hamma narsa-yu insondan, vositadan foydalanishga yo’l qo’yilgan bo’lishi kerak” deydi. Ammo shunday qilishimga, ish olib borishimga, shu bir chiziqning ichida dunyomning o’zicha keng va badavlat turib berishi teskari oqim bo’lib turibdi degan holda “ko’t qiliqliylar” o’zlarining o’rinlarini o’zlariga doimo qulay sifatida olib yurishni yoqtirishadi. Men Ibrohimdan 10 marta va yana 1 yilga kattaman. Bu degani men Ibrohim uchun o’nglangan, har tomonlama yetishgan otaman degani.

Butun dunyoda insoniyat faqatgina tanasining o’sishi orqali borlikdan iborat xolos. Aslida uning shu holatini topish juda qiyin. Insonlarni harakatlantirib yoki qimirlatib, gapirtirib ko’rsatadigan bu – ularning payg’ambari bo’lmish o’zim. Shuning uchun ichimdagi “ko’t qiliqliylar”, masxarabozlar yoki klounlar g’idr-bidrlari, kallamning ishlashining bema’ni-betofiq bahslari bilan va ongimda yuzimga xayolan keladigan har xil qiyofalar qilishib menga o’z yo’nalishlarini berishmoqdalar. “Ko’t ishi” bu – insonning harakatlanmay va gapirmay ko’rinishini tushunishning amaliy ifodasi sanaladi.

Go’yoki men ular, ichimdagilar tomonidan belgilanmagan ishni qilib yoki o’zimga yoqmagan holatni e’tiborsizlik bilan ham ongimga kiritsam, o’z-o’zimdan bo’ladigan xafachilikni “nega axir shu ishni yoki holatni qilmading” degan haqiqat bilan kallamga kiritishadi. Axir men hech narsani hisobga olmayapman, xayolimda ming xil jarayonlar yoki aqliy mehnatlar ketayapti. Baribir ularning aytishlari bo’yicha, aynan men qandaydir ravishda bulardan xabarim bo’lgani uchun o’zimni o’zim inkor etib shularni hisobga olmay ketayotgan emishman. Ular meni “shularni, ishlarni yoki holatlar yuzasidan e’tiborlaringni o’zing bajarmayapsan”, deb koyishayotgani yo’q ham deb sezdirishmoqdalar o’zlarini. Balki nega axir o’zi taqdiringda shunday yozilganida, hamma ishinggacha aniq qilib biriktirib qo’yilganida sen chekka fikrlarga, xayollarga yoki o’ylarga borasan deb istehzoli azob berishayotgan bo’lib chiqishmoqdalar hozirgi o’zlarining tushuntirishlari bo’yicha. Vaholanki men faqatgina ularning aytib qo’ygan, to’g’ri bo’ladi degan ishlarini qayta inobatga olishga uringan bo’lishim mumkin xolos. “Sen diqqat-e’tiboringni inobatga olding, lekin shuning uchun ham emas, taqdiring to’g’riligiga amal qilmaganing uchun jazolanasan” deb o’zlariga yana va yana bir bora qayta-qayta qarshilik qilishgani-qilishgan. Ular 3 ta holat yuzasidan 2 marta o’zlariga-o’zlari teskarilik yoki kollinearlik qilishib meni yeyishdimi, endi bo’lsa men 31 yoshimda turib o’zimni mano sifatida bor deb hisoblagan holda ularga mantiqan yondoshaman. Shunday qilamanki, ularning tan-u jonlari bir-birlariga o’tib qolsin, almashinsin va ular bir-birlari bilan ko’p til biriktirishga erishaolmasinlar. Zero o’zlarining mantiqlari bilan o’zlari dirrilagan, dir-dirlagan ahvolga kelib o’zlarining tanalari bo’yicha tebrangan holda shu silkinishlar bo’shlig’idagi yoki tana simmetriya markazidagi avzoyu badanlariga, ruhlariga quloq solsinlar. Shundan keyin to’g’ri yo’lni topishib ketishadi. Axir insonda tan-u jonining, ruhiyatining to’g’riligi tabiiy bosim bilan shakllantirilib boriladi.

Shunday qilib ikkita holat yuzasidan gapirsam bo’ladi. Taqdir faqatgina payg’ambarlar uchun bordir. Payg’ambarlar insonlardan iborat qumning yoki tuproqning zarrachalarining katta uyumini yoki jamlanmasini o’zlarining tanalarida birlashtirgan holda qimirlash va gapirish, har xil ko’rinishni haqiqatan amalda sinashlari kerak. Lekin bu – qismat yo’li, tananing yashashining, qimirlashlarining har bir jarayoni oldindan yozilgan yoki bilingan. Shunga qaramay payg’ambarlarning hayot yo’nalish ham bor sanaladi. Payg’ambarlarning hayot yo’nalishlari asl holda insonlardan iborat sanaladi. Insonlar payg’ambalar uchun shakl-shamoyil jihatdan o’zgarib tabiat, narsalar va haqiqiy o’z qiyofalarida bo’lib berishadi. Insonlar orli alohidaliklar sanalishgani uchun menda har zamonda voqea va hodisalarning butkul, tarixan o’zgarib sodir bo’lishi hisobga olinadi. Ikkalasi ham, taqdir iskanjasi va o’zgaruvchan hayot yaqin joylarda amalga oshirilaboradi. Men har qachon taqdirdan tubdan noma’lum ravishda o’zgaruvchan voqealarga boy hayotga o’taman va aksincha.

Albatta, bir nersani ta’kidlash joiz. Bu yerda gaplarning tuzilishi, so’zlarning bir-birlariga nisbatan joylashtirilishida aslida insoniyatning o’zlari yotishibdi. Shu tizimning har bir so’zida o’zim, payg’ambar turib beraman. Og’zaki nutq madaniyatimda esa har bir aytilajak so’zim tan-u jonimning bir bo’lakchasi, qismchasi sifatida insoniyatga tegishli sanalsa, og’zaki gaplarning tuzilishining tizimi, tarkiblardan iborat guruhi o’zim sanalaman. Shunday qilib har bir blog post imning, xabarimning yoki kundalik matnimning so’zlariga e’tibor qilsangiz, o’zimni yanada to’liqroq tushunasiz deb hisoblashmoqdalar ichimdagilar ham mana shu zahotiyoq jo’r, xor bo’lishib.